Öz
Medya özellikle de geleneksel medyanın sosyolojik yönü tarihten bugüne oldukça tartışılagelmiştir. Geleneksel medyanın yanı sıra teknolojik gelişmeler ve internet kullanımının yaygınlaşması ile birlikte yeni medyanın da günümüzdeki başat rolü ve etkisi tartışılmaz bir gerçekliktir. Kimlik stereoriplerinin oldukça görünür olduğu medya; cinsiyet temelli kimliklere yönelik tanımlamaları ve bu kimlikler arası ilişkileri yeniden üretmekte ve günümüzde gündelik yaşamın önemli bir parçası haline gelmektedir. Bu çerçevede bu çalışma sermaye ve sınıfsal ilişkilerin şekillendirdiği geleneksel medya içeriklerinin aksine daha özgür bir kamusal alan sunma iddiasında olan yeni medyayı toplumsal cinsiyet yaklaşımları temelinde analiz etmeyi amaçlamaktadır. Geniş bir etki alanı bulunan yeni medyanın; yeni bir direniş biçimi olma ve cinsiyetçi kalıp yargıları ve stereotipleri yeniden üretme noktasında iki yönü bulunmaktadır. Türkiye özelinde Tiktok gençler tarafından kullanılan instagramdan sonra gelen ikinci büyük uygulamadır. Bu sebeple bu çalışma örneklem olarak alınan TikTok hesaplarını cinsiyetçi kalıp yargıları çerçevesinde eleştirel olarak analiz etmeyi hedeflemektedir. Amaçlı örneklem yöntemi kullanılan bu çalışmadaki temel motivasyon; özellikle tarihten bugüne edebiyat, sanat, sinema gibi pek çok alanda konu edinilen kadın erkek ilişkileri temalı tiktokerların paylaşımlarını içerik analizi ile açıklayabilmektir. Çalışmanın içeriğinde keskin sınırlar dahilinde verilen kadınlık ve erkekliğe dair; özel ve kamusal alan ayrımı, ekonomik iktidar, ailevi ilişkiler, gündelik yaşamdaki rol ve sorumlulukların cinsiyetçi bir çerçeveden vurgulandığı görülmektedir.
Anahtar Kelimeler
Toplumsal Cinsiyet Yeni Kamusal Alan TikTok Ataerkil Pazarlık
Kaynakça
- Ahlse, J., Nilsson, F., & Sandström, N. (2020, Haziran). It's time to tiktok: exploring generation z's motivations to participate in #challenges. Diva Portal. http://www.divaportal.org/smash/record.jsf?pid=diva2%3A1434091&dswid=8799
- Aktaş, N. (2020). Toplumda değişen kadın rollerinin reklâmlara yansıması: Küçük ev aletleri markalarına yönelik bir analiz. Kocaeli Üniversitesi İletişim Fakültesi Araştırma Dergisi, (15), (s.183-201).
- Al-Maroof, R., Ayoubi, K., Alhumaid, K., Aburayya, A., Alshurideh, M., Alfaisal, R., & Salloum, S. (2021). The acceptance of social media video for knowledge acquisition, sharing and application: A com-parative study among YouTube users and TikTok Users’ for medical purposes. International Journal of Data and Network Science, (5)3, (s.197-214).
- Baudrillard, J. (2001). Baştan çıkarma üzerine. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Binark, M. (2007). Yeni medya çalışmaları. Ankara: Dipnot Yayınları.
- Broner, S. (2021, Ağustos). 20% of gen z spends more than 5 hours every day on tiktok. https://www.greenbook.org/mr/market-research-trends/20-of-gen-z-spends-more-than-5-hours-every-day-on tiktok/?utm_campaign=rtb&utm_medium=newsletter&utm_
- Christensen, H. S. (2011). Political activities on the Internet: Slacktivism or political participation by other means?. First Monday, 16(2).
- Dacheux, E. (2012). Kamusal alan: Demokrasinin anahtar bir kavramı. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- De Beauvoir, S. (1993). İkinci cins. İstanbul: Payel Yayınları.
- ELEY, G. (1992). Nations, publics, and political cultures: Placing Habermas in the nineteenth century. Habermas and Public Sphere (s. 289-338). Cambridge: The MİT Press.
- Fiske, J. (2019). İletişim çalışmalarına giriş. Ankara: Pharmaton.
- Fraser, N. (1992). Rethinking the public sphere: A contribution to the critique of aActually existing democracy. Habermas and Public Sphere (s. 109-142). Cambridge: The MIT Press.
- Gramschi, A. (2014). Hapisane defterleri. İstanbul: Belge Yayınları.
- Habermas, J. (2000). Kamusallığın yapısal dönüşümü. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Haraway, D. (2006). Siborg manifestosu: Geç yirminci yüzyılda bilim, teknoloji. İstanbul: Agora Kitaplığı.
- İmançer, D. (2006). Medya ve kadın. Ankara: Ebabil Yayıncılık.
- İnceoğlu, İ., Akçalı, E. (2018). Televizyon dizilerinde toplumsal cinsiyet eşitliği araştırması. İstanbul: TÜSİAD.
- Joyce, M. (2010). Digital activism decoded: The new mechanics of change. New York: İDEBATE Press.
- Kandiyoti, D. (2019). Cariyeler, bacılar, yurttaşlar. İstanbul: Metis Yayınları.
- Kandiyoti, D. (2021, 01 05). Ataerkil pazarlık. Feminist Bellek. https://feministbellek.org/ataerkil-pazarlik
- Kaya, H., Belge, M. (2018). Feminist iktisat ve iktisadi düşüncede kadının konumu. Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi, 5(60). https://www.researchgate.net/publication/328803309_Feminist_iktisat_ve_iktisadi_dusuncede_kadinin_konumu
- Knappe, H., Lang, S. (2014). Between whisper and voice: Online women’s movement outreach in the UK and Germany. European Journal of Women's Studies. doi:https://doi.org/10.1177/1350506814541643
- Lemish, D. (2008). The international encyclopedia of communication. W. Donsbach içinde, International encyclopedia of communication (s. 1945-1951). Malden: Blackwell.
- Madanipour, A. (1999). Why are the design and development of public spaces significant for cities? Environment and Planning B: Planning and Design, 26(6), 879-891. https://doi.org/10.1068/b260879.
- McCracken, K., FitzSimons, A., Priest, S., Girstmair, S., & Murphy, B. (2018). Gender equality in the media sector. https://www.europarl.europa.eu/committees/en/supporting-analyses/sa-highlights
- Montag, C., Yang, H., & Elhai, J. D. (2021). On the psychology of tiktok use: A first glimpse from empirical findings. Front Public Health. 9, 641673. https://doi.org/10.3389/fpubh.2021.641673
- Oblak, T. (2014). Dialogue and representation: communication in the electronic public sphere. Journal of the European Institute for Communication and Culture, 9(2), (s.7-21). doi:10.1080/13183222.2002.11008797
- Omar, B., Dequan, W. (2020). Watch, share or create: The influence of personality traits and user motivation on tiktok mobile video usage. International Journal of Interactive Mobile Technologies, 14 (04), (s.121-137). Doi: 10.3991/ijim.v14i04.12429
- Özdemir, L., Batga, B., & Uçar, B. (2019). Sosyal ağ kullanımının öğrencilerin algılanan toplumsal cinsiyet rolleri üzerine etkisi. İnönü Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), (s.471-486).
- Özdemir, M. (2010). Türkiye’deki reklâmlarda toplumsal cinsiyet ve sunumu. Milli Folklor Dergisi, 11(8), (s.101-111).
- Paasonen, S. (2005). Labrys. surfing the waves of feminism: cyberfeminism and its others: https://www.labrys.net.br/labrys7/cyber/susanna.htm
- Papacharissi, Z. (2009). The virtual sphere 2.0: The internet, the public sphere and beyond. Routledge Handbook of Internet Politics. https://victorsampedro.com/wp-content/uploads/2012/12/Papacharissi-The-Virtual-Sphere-Revisited-Handbook.pdf
- Reese, S. D., Shoemaker, P. J. (2016). A media sociology for the networked public sphere: The hierarchy of influences model. Mass Communication and Society, 19 (4), (s.89-410).
- Rodıno-Colocıno, M. (2016). Critical-cultural communication activism research calls for academic solidarity. International Journal of Communication, (s.4017-4026).
- Sancar, S. (2016). Erkeklik, imkansız iktidar. İstanbul: Metis Yayınları.
- Spivak, G. C. (2023). Madun konuşabilir mi?. Ankara: Dipnot Yayınları.
- Sussman, N., & Tyson, D. (2000). Sex and power: Gender diferences in computermediated interactions. Computers in Human Behavior, 16, 381-394.
- Şahin, Z. B., Birincioğlu, Y. D. (2020). Toplumsal cinsiyet ve medya: Şule Çet’in şüpheli ölümü üzerine haberlerin eleştirel söylem analizi. Erciyes İletişim Dergisi, 7 (1), (s.189-216). doi: https://doi.org/10.17680/erciyesiletisim.597502
- Tam, M. S. (2022). Z kuşağının tiktok kullanım pratikleri ve motivasyonları. Yeni Medya, 13, (s.148-167). doi: https://doi.org/10.55609/yenimedya.1163922
- Tanrıöver, H. U. (2007). Medyada kadınların temsil biçimleri ve kadın hakları ihlalleri. S. Alankuş, Kadın Odaklı Habercilik, ss.66-149. İstanbul: IPS.
- Thelandersson, F. (2014). A less toxic feminism: Can the ınternet solve the age old. Feminist Media Studies, 527-530. https://doi.org/10.1080/14680777.2014.909169
- Uluç, G. (2009). Medya ve oryantalizm. İstanbul: Anahtar Kitaplar.
- We are social. (2022, 01 26). https://wearesocial.com/uk/blog/2022/01/digital-2022-another-year-of-bumper-growth-2/
- Webb, L. M., Temple, N. (2015). Social media and gender issues. Handbook of Research on the Societal Impact of Digital Media (s. 638-669).
- Winch, A., Littler, J., & Keller, J. (2016). Why “intergenerational feminist media studies”?. Feminist Media Studies, 557-572.
- Wood, J. T. (2009). Gendered lives. Boston: Wadsworth Cengage Learning.
- Yang, S., Zhao, Y., & Ma, Y. (2019). Analysis of the reasons and development of short video application - Taking tiktok as an example. 9th International Conference on Information and Social Science (s. 340-343). China: School of Business Xijing University.
Öz
The sociological aspect of media, especially traditional media, has been widely discussed throughout history. In addition to traditional media, with technological developments and the widespread use of the internet, the dominant role and influence of new media today is an indisputable reality. Media where identity stereotypes are highly visible; It reproduces the definitions of gender-based identities and the relationships between these identities and has become an important part of daily life today. In this context, this study aims to analyze new media, which claims to offer a freer public sphere, on the basis of gender approaches, unlike traditional media contents shaped by capital and class relations. New media, which has a wide impact area; It has two aspects: being a new form of resistance and reproducing sexist stereotypes. For this reason, this study aims to critically analyze the TikTok accounts taken as a sample within the framework of sexist stereotypes. The main motivation in this study using the purposeful sampling method; The aim is to explain the shares of Tiktokers with the theme of male-female relations, which have been the subject of many fields such as literature, art and cinema from history to the present, through content analysis. In the content of the study, femininity and masculinity are given within sharp limits; It is seen that the distinction between private and public spaces, economic power, familial relations, roles and responsibilities in daily life are emphasized from a gendered framework.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Ahlse, J., Nilsson, F., & Sandström, N. (2020, Haziran). It's time to tiktok: exploring generation z's motivations to participate in #challenges. Diva Portal. http://www.divaportal.org/smash/record.jsf?pid=diva2%3A1434091&dswid=8799
- Aktaş, N. (2020). Toplumda değişen kadın rollerinin reklâmlara yansıması: Küçük ev aletleri markalarına yönelik bir analiz. Kocaeli Üniversitesi İletişim Fakültesi Araştırma Dergisi, (15), (s.183-201).
- Al-Maroof, R., Ayoubi, K., Alhumaid, K., Aburayya, A., Alshurideh, M., Alfaisal, R., & Salloum, S. (2021). The acceptance of social media video for knowledge acquisition, sharing and application: A com-parative study among YouTube users and TikTok Users’ for medical purposes. International Journal of Data and Network Science, (5)3, (s.197-214).
- Baudrillard, J. (2001). Baştan çıkarma üzerine. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Binark, M. (2007). Yeni medya çalışmaları. Ankara: Dipnot Yayınları.
- Broner, S. (2021, Ağustos). 20% of gen z spends more than 5 hours every day on tiktok. https://www.greenbook.org/mr/market-research-trends/20-of-gen-z-spends-more-than-5-hours-every-day-on tiktok/?utm_campaign=rtb&utm_medium=newsletter&utm_
- Christensen, H. S. (2011). Political activities on the Internet: Slacktivism or political participation by other means?. First Monday, 16(2).
- Dacheux, E. (2012). Kamusal alan: Demokrasinin anahtar bir kavramı. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- De Beauvoir, S. (1993). İkinci cins. İstanbul: Payel Yayınları.
- ELEY, G. (1992). Nations, publics, and political cultures: Placing Habermas in the nineteenth century. Habermas and Public Sphere (s. 289-338). Cambridge: The MİT Press.
- Fiske, J. (2019). İletişim çalışmalarına giriş. Ankara: Pharmaton.
- Fraser, N. (1992). Rethinking the public sphere: A contribution to the critique of aActually existing democracy. Habermas and Public Sphere (s. 109-142). Cambridge: The MIT Press.
- Gramschi, A. (2014). Hapisane defterleri. İstanbul: Belge Yayınları.
- Habermas, J. (2000). Kamusallığın yapısal dönüşümü. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Haraway, D. (2006). Siborg manifestosu: Geç yirminci yüzyılda bilim, teknoloji. İstanbul: Agora Kitaplığı.
- İmançer, D. (2006). Medya ve kadın. Ankara: Ebabil Yayıncılık.
- İnceoğlu, İ., Akçalı, E. (2018). Televizyon dizilerinde toplumsal cinsiyet eşitliği araştırması. İstanbul: TÜSİAD.
- Joyce, M. (2010). Digital activism decoded: The new mechanics of change. New York: İDEBATE Press.
- Kandiyoti, D. (2019). Cariyeler, bacılar, yurttaşlar. İstanbul: Metis Yayınları.
- Kandiyoti, D. (2021, 01 05). Ataerkil pazarlık. Feminist Bellek. https://feministbellek.org/ataerkil-pazarlik
- Kaya, H., Belge, M. (2018). Feminist iktisat ve iktisadi düşüncede kadının konumu. Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi, 5(60). https://www.researchgate.net/publication/328803309_Feminist_iktisat_ve_iktisadi_dusuncede_kadinin_konumu
- Knappe, H., Lang, S. (2014). Between whisper and voice: Online women’s movement outreach in the UK and Germany. European Journal of Women's Studies. doi:https://doi.org/10.1177/1350506814541643
- Lemish, D. (2008). The international encyclopedia of communication. W. Donsbach içinde, International encyclopedia of communication (s. 1945-1951). Malden: Blackwell.
- Madanipour, A. (1999). Why are the design and development of public spaces significant for cities? Environment and Planning B: Planning and Design, 26(6), 879-891. https://doi.org/10.1068/b260879.
- McCracken, K., FitzSimons, A., Priest, S., Girstmair, S., & Murphy, B. (2018). Gender equality in the media sector. https://www.europarl.europa.eu/committees/en/supporting-analyses/sa-highlights
- Montag, C., Yang, H., & Elhai, J. D. (2021). On the psychology of tiktok use: A first glimpse from empirical findings. Front Public Health. 9, 641673. https://doi.org/10.3389/fpubh.2021.641673
- Oblak, T. (2014). Dialogue and representation: communication in the electronic public sphere. Journal of the European Institute for Communication and Culture, 9(2), (s.7-21). doi:10.1080/13183222.2002.11008797
- Omar, B., Dequan, W. (2020). Watch, share or create: The influence of personality traits and user motivation on tiktok mobile video usage. International Journal of Interactive Mobile Technologies, 14 (04), (s.121-137). Doi: 10.3991/ijim.v14i04.12429
- Özdemir, L., Batga, B., & Uçar, B. (2019). Sosyal ağ kullanımının öğrencilerin algılanan toplumsal cinsiyet rolleri üzerine etkisi. İnönü Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), (s.471-486).
- Özdemir, M. (2010). Türkiye’deki reklâmlarda toplumsal cinsiyet ve sunumu. Milli Folklor Dergisi, 11(8), (s.101-111).
- Paasonen, S. (2005). Labrys. surfing the waves of feminism: cyberfeminism and its others: https://www.labrys.net.br/labrys7/cyber/susanna.htm
- Papacharissi, Z. (2009). The virtual sphere 2.0: The internet, the public sphere and beyond. Routledge Handbook of Internet Politics. https://victorsampedro.com/wp-content/uploads/2012/12/Papacharissi-The-Virtual-Sphere-Revisited-Handbook.pdf
- Reese, S. D., Shoemaker, P. J. (2016). A media sociology for the networked public sphere: The hierarchy of influences model. Mass Communication and Society, 19 (4), (s.89-410).
- Rodıno-Colocıno, M. (2016). Critical-cultural communication activism research calls for academic solidarity. International Journal of Communication, (s.4017-4026).
- Sancar, S. (2016). Erkeklik, imkansız iktidar. İstanbul: Metis Yayınları.
- Spivak, G. C. (2023). Madun konuşabilir mi?. Ankara: Dipnot Yayınları.
- Sussman, N., & Tyson, D. (2000). Sex and power: Gender diferences in computermediated interactions. Computers in Human Behavior, 16, 381-394.
- Şahin, Z. B., Birincioğlu, Y. D. (2020). Toplumsal cinsiyet ve medya: Şule Çet’in şüpheli ölümü üzerine haberlerin eleştirel söylem analizi. Erciyes İletişim Dergisi, 7 (1), (s.189-216). doi: https://doi.org/10.17680/erciyesiletisim.597502
- Tam, M. S. (2022). Z kuşağının tiktok kullanım pratikleri ve motivasyonları. Yeni Medya, 13, (s.148-167). doi: https://doi.org/10.55609/yenimedya.1163922
- Tanrıöver, H. U. (2007). Medyada kadınların temsil biçimleri ve kadın hakları ihlalleri. S. Alankuş, Kadın Odaklı Habercilik, ss.66-149. İstanbul: IPS.
- Thelandersson, F. (2014). A less toxic feminism: Can the ınternet solve the age old. Feminist Media Studies, 527-530. https://doi.org/10.1080/14680777.2014.909169
- Uluç, G. (2009). Medya ve oryantalizm. İstanbul: Anahtar Kitaplar.
- We are social. (2022, 01 26). https://wearesocial.com/uk/blog/2022/01/digital-2022-another-year-of-bumper-growth-2/
- Webb, L. M., Temple, N. (2015). Social media and gender issues. Handbook of Research on the Societal Impact of Digital Media (s. 638-669).
- Winch, A., Littler, J., & Keller, J. (2016). Why “intergenerational feminist media studies”?. Feminist Media Studies, 557-572.
- Wood, J. T. (2009). Gendered lives. Boston: Wadsworth Cengage Learning.
- Yang, S., Zhao, Y., & Ma, Y. (2019). Analysis of the reasons and development of short video application - Taking tiktok as an example. 9th International Conference on Information and Social Science (s. 340-343). China: School of Business Xijing University.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Kadın Araştırmaları |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 5 Nisan 2024 |
| Yayımlanma Tarihi | 20 Nisan 2024 |
| Gönderilme Tarihi | 14 Kasım 2023 |
| Kabul Tarihi | 3 Ocak 2024 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2024 Cilt: 19 Sayı: 1 |
Akademik İncelemeler Dergisi (AID) bilginin paylaşımı için Açık Erişim Politikasına uymaktadır.