Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Sezaryen Hastalarının Cerrahi Korku Düzeyini Etkileyen Faktörler

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 2, 121 - 131, 24.08.2023

Emine Can Kerime Derya Beydağ

https://doi.org/10.46413/boneyusbad.1247968

Öz

Amaç: Araştırmada, sezaryen olacak gebelerin cerrahi korku düzeyini ve etkileyen faktörleri belirlemek amaçlanmıştır.
Gereç ve Yöntem: Tanımlayıcı tipteki araştırma, Şubat-Haziran 2022 tarihleri arasında sezaryen planlanan 164 gebe ile gerçekleştirilmiştir. Araştırma verileri, “Veri Toplama Formu”, “Cerrahi Korku Ölçeği” ile elde edilmiştir.
Bulgular: “Gebelerin Cerrahi Korku Ölçeği toplam puan ortalaması 51.14 ± 8.88 olarak; kısa vadeli cerrahi korku düzeyi 26.14 ± 4.45 ve uzun vadeli cerrahi korku düzeyi 25.00 ± 5.04 olarak bulunmuştur. Gebelerin yaşı, gelir durumu, daha önce ameliyat olma durumu, gebelik ve doğum sayısı, ikiz gebelik olma durumu, gebelikte kaç kez kontrole gidildiği ve tedavi sonucu gebe olma durumu ile ölçek alt boyut ve toplam puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık saptanmıştır. Ayrıca, daha önce sezaryen olma durumu, sezaryen olma nedeni, daha önce sezaryen olmuş kişilerden sezaryen ile ilgili olumsuz/ kötü anlatımlar duyma durumu ve anestezi sırasında uygulanan anestezi tipinin cerrahi korku düzeyini etkilediği belirlenmiştir.
Sonuç: Sezaryen öncesi gebelerde korkuya neden olan durumlar belirlenerek, korku düzeylerini azaltmaya yönelik girişimlerin hemşirelik süreçlerine dahil edilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Cerrahi Korku Sezaryen.

Destekleyen Kurum

yok

Proje Numarası

yok

Teşekkür

Araştırmaya katılım sağlayan gebelere teşekkür ederiz.

Kaynakça

  • Acar, K., Acar, F., Demir, F., Eti Aslan, F. (2016). Cerrahi sonrası ağrı insidansı ve analjezik kullanım miktarının belirlenmesi. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 16(2), 85-91.
  • Akildiz, M., Aksoy, Y., Kaydu, A., Kaçar, C. K., Şahin, Ö. F., Yıldırım, Z. B. (2017). Effect of anaesthesia method on preoperative anxiety level in elective caesarean section surgeries. Turkish Journal of Anaesthesiology and Reanimation, 45(1), 36-40. Doi: 10.5152/TJAR.2017.58966
  • Akyol, A., Yağcı, Ş., Tekirdağ, A. (2011). Sağlık personelinin doğum şekli ve özelliklerinin sağlık personeli olmayanlarla karşılaştırması. Jinekoloji Obstetrik Pediatri Dergisi, 3(2), 55-63.
  • American College of Obstetricians and Gynecologists (ACOG) Committee Opinion (2013). Cesarean Delivery on Maternal Request. American College of Obstetricians and Gynecologists, 13(1), 72-76
  • Bağdigen, M., Karaman Özlü, Z. (2018). Validation of the Turkish Version of the Surgical Fear Questionnaire. Journal of PeriAnesthesia Nursing, 33(5), 708-714. doi: 10.1016/j.jopan.2017.05.007
  • Baltacı, N., Başer, M. (2020). Riskli gebelerde yaşanan anksiyete, prenatal bağlanma ve hemşirenin rolü. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 13(3), 206-212.
  • Begum, T., Rahman, A., Nababan, H., Hoque, D. M. E., Khan, A. F., Ali, T., Anwar, I. (2017). Indications and determinants of caesarean section delivery: Evidence from a population-based study in Matlab, Bangladesh. PloS one, 12(11), e0188074.
  • Çağlar, S., Özlü, Z. K. (2022). X, y, z kuşağındaki hastalarda cerrahi korku düzeyinin belirlenmesi. Karya Journal of Health Science, 3(2), 69-77.
  • Çapık, A., Sakar, T., Yıldırım, N., Karabacak, K., Korkut, M. (2016). Annelerin doğum şekline göre doğumdan memnuniyet durumlarının belirlenmesi. Journal of Anatolia Nursing and Health Sciences, 19(2), 92-99. doi: 10.17049/ ahsbd.28765
  • Çelik, F., Edipoğlu, I.S. (2018). Evaluation of preoperative anxiety and fear of anesthesia using APAIS score. European Journal of Medical Research, 23, 41. doi: 10.1186/s40001-018-0339-4
  • Çetin, A. (2014), Elektif cerrahi planlanan hastaların preoperatif dönemdeki kaygı düzeylerinin belirlenmesi (Yayımlanmamış Yüksek lisans Tezi). İstanbul Bilim Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Hemşirelik Ana Bilim Dalı, İstanbul.
  • Çolak, S. (2019). Günübirlik cerrahi geçirecek hastaların cerrahi korku düzeylerinin belirlenmesi (Yayımlanmamış Yüksek lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Cerrahi Hastalıkları Hemşireliği Ana Bilim Dalı, İzmir.
  • Dolgun, E., Candan Dönmez, Y. (2010). Hastaların ameliyat öncesi döneme ait bilgi gereksinimlerinin belirlenmesi. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanat Dergisi, 3(3), 10-5.
  • Dursun, A. (2018). Kalp damar cerrahisi planlanan hastalarda ameliyat öncesinde müzik dinletmenin cerrahi korku ve anksiyete üzerine etkisi (Yayımlanmamış Yüksek lisans Tezi). Hasan Kalyoncu Üniversitesi, Sağlık Bilimler Enstitüsü, Hemşirelik Ana Bilim Dalı, Gaziantep.
  • Erden, S., Akçalı, D., Bulut, H., Babacan, A. (2015). Cerrahi hemşirelerinin ağrı ve ameliyat sonrası ağrı yönetimine ilişkin bilgi düzeylerinin saptanması: Pilot bir çalışma. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 4(1), 53-69.
  • Eberhart, L., Aust, H., Schuster, M., Sturm, T., Gehling, M., Euteneuer, F., Rüsch, D. (2020). Preoperative anxiety in adults-a cross-sectional study on specific fears and risk factors. BMC psychiatry, 20(1), 1-14. Doi: https://doi.org/10.1186/s12888-020-02552-w
  • Field, A., Haloob, R. (2016). Complications of ceserean section. The Obstetrician & Gynaecologist, 18, 265–272. doi:10.1111/tog.12280.
  • Gökçek, A. İ. (2022). Önemli bir sorun: Doğum korkusu ve ebelik bakımı. KTO Karatay Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(1), 93-104.
  • Güney, D. (2021). Sezaryen ameliyatı öncesi dinletilen müziğin ve verilen planlı eğitimin cerrahi korku, anksiyete ve depresyon üzerine etkisi (Yayımlanmamış Yüksek lisans Tezi). Cumhuriyet Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ebelik Ana Bilim Dalı, Sivas.
  • Gürsoy, A., Candaş, B., Yılmaz, S. (2016). Preoperative stress: An operating room nurse intervention assessment. Journal of Perianesthesia Nursing, 31(6), 495-503. doi:10.1016/j.jopan.2015.08.011
  • Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü (2019). 2018 Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması (TNSA) Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı ve TÜBİTAK, Ankara, Türkiye.
  • Ipek, O. F., Mutlu, H. (2022). English outside the classroom in the age of technology: A concurrent triangulation mixed method study. International Online Journal of Education and Teaching, 9(1), 104-122.
  • Kaya, M., Özlü, K. Z. (2019). Elektif cerrahi bekleyen hastalarda cerrahi korkunun sosyal destek algısı ilişkisinin belirlenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 22(4), 281-290.
  • Marsy, S.E. (2019). The effect of preoperative educational ıntervention on preoperative anxiety and postoperative outcomes ın patients undergoing open cholecystectomy. IOSR Journal of Nursing and Health Science, 7(5), 78-87. doi: 10.9790/1959-0705097887
  • Özyürek, H., & Göktaş, S. (2021). Acil ve elektif cerrahide hastaların anksiyete düzeylerinin ve hemşirelik bakım memnuniyetlerinin değerlendirilmesi. Sağlık Bilimleri Üniversitesi Hemşirelik Dergisi, 3(2), 83-92.
  • Sayın, N.C., Gürsoy Erzincan, S., Uzun Çilingir, I. (2018). Sezaryen: kanıta dayalı bilgiler. Türkiye Klinikleri Jinekoloji Obstetrik Özel Konular, 11(1), 76-81
  • Sel, G., Barut, A., Solak, S., Uslı, S., Gedik, Y., Uzunoğlu, S., Barut, Z. S. (2019). Gebelerde anksiyeteye etkisi bulunan faktörler. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 28(5), 334-339.
  • Theunissen, M., Peters, M. L., Schouten, E. G. W., Fiddelers, A. A. A., Willemsen, M. G. A., Pinto, P. R., …Marcus, M. A. (2014). Validation of the surgial fear question naire in adult patients waiting for elective surgery. PLoS One, 9(6), e100225.
  • Yağcı, Ü., Saygın, M. (2019). Ağrı Fizyopatolojisi. Sdü Tıp Fakültesi Dergisi, 26(2), 209-220.
  • Yılmaz, M., Sezer, H., Gürler, H., Bekar, M. (2012). Predictors of preoperative anxiety in surgical inpatients. Journal of Clinical Nursing, 21, 956-964.
  • Zieger, M., Schwarz, R., König, H. H., Härter, M., Riedel-Heller, S. (2010). Depression and anxiety in patients undergoing herniated disc surgery: relevant but underresearched–a systematic review. Journal of Neurological Surgery: Central European Neurosurgery, 71, 26-34.

Cesarean Patients of Surgical Fear of Affecting the Level Factors

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 2, 121 - 131, 24.08.2023

Emine Can Kerime Derya Beydağ

https://doi.org/10.46413/boneyusbad.1247968

Öz

Aim: In this study, it was aimed to determine the level of fear of surgery and the affecting factors of pregnant women who will have cesarean section.
Material and Method: The descriptive study was conducted with 164 pregnant women who were scheduled for cesarean section between Februay and June 2022. The research data were obtained with the “Data Collection Form” and the “Surgical Fear Scale
Results: The mean score of the Pregnant Women’s Surgical Fear Scale was 51.14±8.88; short-term surgical fear level was 26.14±4.45 and long-term surgical fear level was 25.00±5.04. A statistically significant difference was found between the age, income status, previous surgery, number of pregnancies and births, twin pregnancies, number of check-ups during pregnancy, and being pregnant as a result of treatment, and scale sub-dimensions and total scores. In addition, it was determined that previous cesarean section status, reason for cesarean section, hearing negative/bad statements about cesarean section from people who had previous cesarean section, and the type of anesthesia applied during anesthesia affected the level of fear of surgery.
Conclusion: It is recommended to identify situations that cause fear in pregnant women before cesarean section, and to include attempts to reduce fear levels in nursing processes.

Anahtar Kelimeler

Surgery Fear Cesarean.

Proje Numarası

yok

Kaynakça

  • Acar, K., Acar, F., Demir, F., Eti Aslan, F. (2016). Cerrahi sonrası ağrı insidansı ve analjezik kullanım miktarının belirlenmesi. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 16(2), 85-91.
  • Akildiz, M., Aksoy, Y., Kaydu, A., Kaçar, C. K., Şahin, Ö. F., Yıldırım, Z. B. (2017). Effect of anaesthesia method on preoperative anxiety level in elective caesarean section surgeries. Turkish Journal of Anaesthesiology and Reanimation, 45(1), 36-40. Doi: 10.5152/TJAR.2017.58966
  • Akyol, A., Yağcı, Ş., Tekirdağ, A. (2011). Sağlık personelinin doğum şekli ve özelliklerinin sağlık personeli olmayanlarla karşılaştırması. Jinekoloji Obstetrik Pediatri Dergisi, 3(2), 55-63.
  • American College of Obstetricians and Gynecologists (ACOG) Committee Opinion (2013). Cesarean Delivery on Maternal Request. American College of Obstetricians and Gynecologists, 13(1), 72-76
  • Bağdigen, M., Karaman Özlü, Z. (2018). Validation of the Turkish Version of the Surgical Fear Questionnaire. Journal of PeriAnesthesia Nursing, 33(5), 708-714. doi: 10.1016/j.jopan.2017.05.007
  • Baltacı, N., Başer, M. (2020). Riskli gebelerde yaşanan anksiyete, prenatal bağlanma ve hemşirenin rolü. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 13(3), 206-212.
  • Begum, T., Rahman, A., Nababan, H., Hoque, D. M. E., Khan, A. F., Ali, T., Anwar, I. (2017). Indications and determinants of caesarean section delivery: Evidence from a population-based study in Matlab, Bangladesh. PloS one, 12(11), e0188074.
  • Çağlar, S., Özlü, Z. K. (2022). X, y, z kuşağındaki hastalarda cerrahi korku düzeyinin belirlenmesi. Karya Journal of Health Science, 3(2), 69-77.
  • Çapık, A., Sakar, T., Yıldırım, N., Karabacak, K., Korkut, M. (2016). Annelerin doğum şekline göre doğumdan memnuniyet durumlarının belirlenmesi. Journal of Anatolia Nursing and Health Sciences, 19(2), 92-99. doi: 10.17049/ ahsbd.28765
  • Çelik, F., Edipoğlu, I.S. (2018). Evaluation of preoperative anxiety and fear of anesthesia using APAIS score. European Journal of Medical Research, 23, 41. doi: 10.1186/s40001-018-0339-4
  • Çetin, A. (2014), Elektif cerrahi planlanan hastaların preoperatif dönemdeki kaygı düzeylerinin belirlenmesi (Yayımlanmamış Yüksek lisans Tezi). İstanbul Bilim Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Hemşirelik Ana Bilim Dalı, İstanbul.
  • Çolak, S. (2019). Günübirlik cerrahi geçirecek hastaların cerrahi korku düzeylerinin belirlenmesi (Yayımlanmamış Yüksek lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Cerrahi Hastalıkları Hemşireliği Ana Bilim Dalı, İzmir.
  • Dolgun, E., Candan Dönmez, Y. (2010). Hastaların ameliyat öncesi döneme ait bilgi gereksinimlerinin belirlenmesi. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanat Dergisi, 3(3), 10-5.
  • Dursun, A. (2018). Kalp damar cerrahisi planlanan hastalarda ameliyat öncesinde müzik dinletmenin cerrahi korku ve anksiyete üzerine etkisi (Yayımlanmamış Yüksek lisans Tezi). Hasan Kalyoncu Üniversitesi, Sağlık Bilimler Enstitüsü, Hemşirelik Ana Bilim Dalı, Gaziantep.
  • Erden, S., Akçalı, D., Bulut, H., Babacan, A. (2015). Cerrahi hemşirelerinin ağrı ve ameliyat sonrası ağrı yönetimine ilişkin bilgi düzeylerinin saptanması: Pilot bir çalışma. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 4(1), 53-69.
  • Eberhart, L., Aust, H., Schuster, M., Sturm, T., Gehling, M., Euteneuer, F., Rüsch, D. (2020). Preoperative anxiety in adults-a cross-sectional study on specific fears and risk factors. BMC psychiatry, 20(1), 1-14. Doi: https://doi.org/10.1186/s12888-020-02552-w
  • Field, A., Haloob, R. (2016). Complications of ceserean section. The Obstetrician & Gynaecologist, 18, 265–272. doi:10.1111/tog.12280.
  • Gökçek, A. İ. (2022). Önemli bir sorun: Doğum korkusu ve ebelik bakımı. KTO Karatay Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(1), 93-104.
  • Güney, D. (2021). Sezaryen ameliyatı öncesi dinletilen müziğin ve verilen planlı eğitimin cerrahi korku, anksiyete ve depresyon üzerine etkisi (Yayımlanmamış Yüksek lisans Tezi). Cumhuriyet Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ebelik Ana Bilim Dalı, Sivas.
  • Gürsoy, A., Candaş, B., Yılmaz, S. (2016). Preoperative stress: An operating room nurse intervention assessment. Journal of Perianesthesia Nursing, 31(6), 495-503. doi:10.1016/j.jopan.2015.08.011
  • Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü (2019). 2018 Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması (TNSA) Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı ve TÜBİTAK, Ankara, Türkiye.
  • Ipek, O. F., Mutlu, H. (2022). English outside the classroom in the age of technology: A concurrent triangulation mixed method study. International Online Journal of Education and Teaching, 9(1), 104-122.
  • Kaya, M., Özlü, K. Z. (2019). Elektif cerrahi bekleyen hastalarda cerrahi korkunun sosyal destek algısı ilişkisinin belirlenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 22(4), 281-290.
  • Marsy, S.E. (2019). The effect of preoperative educational ıntervention on preoperative anxiety and postoperative outcomes ın patients undergoing open cholecystectomy. IOSR Journal of Nursing and Health Science, 7(5), 78-87. doi: 10.9790/1959-0705097887
  • Özyürek, H., & Göktaş, S. (2021). Acil ve elektif cerrahide hastaların anksiyete düzeylerinin ve hemşirelik bakım memnuniyetlerinin değerlendirilmesi. Sağlık Bilimleri Üniversitesi Hemşirelik Dergisi, 3(2), 83-92.
  • Sayın, N.C., Gürsoy Erzincan, S., Uzun Çilingir, I. (2018). Sezaryen: kanıta dayalı bilgiler. Türkiye Klinikleri Jinekoloji Obstetrik Özel Konular, 11(1), 76-81
  • Sel, G., Barut, A., Solak, S., Uslı, S., Gedik, Y., Uzunoğlu, S., Barut, Z. S. (2019). Gebelerde anksiyeteye etkisi bulunan faktörler. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 28(5), 334-339.
  • Theunissen, M., Peters, M. L., Schouten, E. G. W., Fiddelers, A. A. A., Willemsen, M. G. A., Pinto, P. R., …Marcus, M. A. (2014). Validation of the surgial fear question naire in adult patients waiting for elective surgery. PLoS One, 9(6), e100225.
  • Yağcı, Ü., Saygın, M. (2019). Ağrı Fizyopatolojisi. Sdü Tıp Fakültesi Dergisi, 26(2), 209-220.
  • Yılmaz, M., Sezer, H., Gürler, H., Bekar, M. (2012). Predictors of preoperative anxiety in surgical inpatients. Journal of Clinical Nursing, 21, 956-964.
  • Zieger, M., Schwarz, R., König, H. H., Härter, M., Riedel-Heller, S. (2010). Depression and anxiety in patients undergoing herniated disc surgery: relevant but underresearched–a systematic review. Journal of Neurological Surgery: Central European Neurosurgery, 71, 26-34.
Toplam 31 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Doğum ve Kadın Hastalıkları Hemşireliği, Sağlık Kurumları Yönetimi
Bölüm ARAŞTIRMA MAKALELERİ
Yazarlar

Emine Can 0000-0002-3318-637X

Kerime Derya Beydağ 0000-0002-7251-4882

Proje Numarası yok
Erken Görünüm Tarihi 24 Ağustos 2023
Yayımlanma Tarihi 24 Ağustos 2023
Gönderilme Tarihi 7 Şubat 2023
Kabul Tarihi 25 Temmuz 2023
Yayımlandığı Sayı Yıl 2023 Cilt: 5 Sayı: 2

Kaynak Göster

APA Can, E., & Beydağ, K. D. (2023). Sezaryen Hastalarının Cerrahi Korku Düzeyini Etkileyen Faktörler. Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri Ve Araştırmaları Dergisi, 5(2), 121-131. https://doi.org/10.46413/boneyusbad.1247968
AMA Can E, Beydağ KD. Sezaryen Hastalarının Cerrahi Korku Düzeyini Etkileyen Faktörler. Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri ve Araştırmaları Dergisi. Ağustos 2023;5(2):121-131. doi:10.46413/boneyusbad.1247968
Chicago Can, Emine, ve Kerime Derya Beydağ. “Sezaryen Hastalarının Cerrahi Korku Düzeyini Etkileyen Faktörler”. Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri Ve Araştırmaları Dergisi 5, sy. 2 (Ağustos 2023): 121-31. https://doi.org/10.46413/boneyusbad.1247968.
EndNote Can E, Beydağ KD (01 Ağustos 2023) Sezaryen Hastalarının Cerrahi Korku Düzeyini Etkileyen Faktörler. Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri ve Araştırmaları Dergisi 5 2 121–131.
IEEE E. Can ve K. D. Beydağ, “Sezaryen Hastalarının Cerrahi Korku Düzeyini Etkileyen Faktörler”, Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri ve Araştırmaları Dergisi, c. 5, sy. 2, ss. 121–131, 2023, doi: 10.46413/boneyusbad.1247968.
ISNAD Can, Emine - Beydağ, Kerime Derya. “Sezaryen Hastalarının Cerrahi Korku Düzeyini Etkileyen Faktörler”. Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri ve Araştırmaları Dergisi 5/2 (Ağustos 2023), 121-131. https://doi.org/10.46413/boneyusbad.1247968.
JAMA Can E, Beydağ KD. Sezaryen Hastalarının Cerrahi Korku Düzeyini Etkileyen Faktörler. Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri ve Araştırmaları Dergisi. 2023;5:121–131.
MLA Can, Emine ve Kerime Derya Beydağ. “Sezaryen Hastalarının Cerrahi Korku Düzeyini Etkileyen Faktörler”. Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri Ve Araştırmaları Dergisi, c. 5, sy. 2, 2023, ss. 121-3, doi:10.46413/boneyusbad.1247968.
Vancouver Can E, Beydağ KD. Sezaryen Hastalarının Cerrahi Korku Düzeyini Etkileyen Faktörler. Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri ve Araştırmaları Dergisi. 2023;5(2):121-3.
 Kapak Resmi İndir

23788 Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri ve Araştırmaları Dergisi Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.