Araştırma Makalesi
Yıl 2023,
Cilt: 7 Sayı: 1, 17 - 24, 28.09.2023
Öz
Giriş: Kırılganlık, yaşlı bireylerde sık görülen ve fonksiyonel yetersizliğe neden olan bir durumdur. Bu çalışma, dahiliye kliniklerinde yatan yaşlı bireylerin kırılganlık ve fonksiyonel durumlarını, kırılganlık ile fonksiyonel durum arasındaki ilişkiyi incelenmek amacıyla yapılmıştır.
Yöntem: Tanımlayıcı nitelikteki çalışma bir üniversite hastanesinin dahiliye kliniklerinde tedavi alan 231 yaşlı bireyle yapılmıştır. Araştırma verileri Hasta Tanıtım Formu, Edmonton Kırılganlık Ölçeği(EKÖ), Katz’ın Günlük Yaşam Aktiviteleri İndeksi (GYA) ve Lawton ve Brody Enstrümantal Günlük Yaşam Aktiviteleri İndeksi (EGYAİ) kullanılarak toplandı.
Bulgular: Araştırmaya katılanların %55.4’ü kadın, %93.0’ü 65-84 yaş aralığında, %46.8’i okur yazar olmayan, %98.7’si kronik sağlık sorununa sahip bireylerdi. Katılımcıların EKÖ puan ortalaması 7.24±3.54 olup, yalnızca %26.0’sı kırılgan değildi. Katılımcıların %86.6’sının günlük yaşam aktivitelerinde, %56.3’ünün enstürümental günlük yaşam aktivitelerinde bağımsız olduğu belirlendi. Kadınların ve 85 ve üzeri yaşta olanların kırılganlık ölçek puanlarının daha yüksek, GYA ve EGYA ölçek puanlarının daha düşük olduğu saptandı. Renal sistem ilişkili sağlık sorunlarına sahip olan yaşlıların kırılganlık puanları daha yüksek, EGYA puanları daha düşük bulundu. Kırılganlık ile GYA ve EGYA puanları arasında negatif yönde, istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki saptandı.
Sonuç ve Öneri: Çalışmada kadın, 85 yaş üzeri, eğitim düzeyi düşük olan bireylerin daha kırılgan oldukları, kırılganlığın fonksiyonel olarak daha bağımlı olma durumuyla ilişkili olduğu belirlendi. Yaşlı bireyleri kırılganlık düzeyinin ve fonksiyonel durumlarının hemşireler tarafından değerlendirmesi yaşlıların bütüncül bakım almaları, kırılganlıkla ilişikli olası sorunlardan korunmaları açısından önemlidir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Afilalo J, Alexander KP, Mack MJ, Maurer MS, Green P, Allen LA, Popma JJ, Ferrucci ,L, Forman DE. Frailty assessment in the cardiovascular care of older adults. J Am Coll Cardiol 2014;63(8):747-62.
- Alonso C, Castro M, Rodriguez-Mañas L. Frailty: A basic and clinical challenge for the future. Inflammation. Advancing Age and Nutrition. Academic Press 2014; s.345-55.
- Altın M. Alzheimer tipi demans hastalarına bakım verenlerde tükenmişlik ve anksiyete, Tıpta Uzmanlık Tezi, İstanbul: Haydarpaşa Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi Psikiyatri Anabilim Dalı, İstanbul. 2006.
- Arpacı F. Yaşlı bireylerin yaşam kalitesi açısından günlük yaşam aktivitelerini yapabilme durumunun incelenmesi. YSAD 2015;8(1):46-53.
- Atakul E. 65 Yaş Ve Üzeri Hematolojik Onkoloji Hastalarının Kırılganlık Düzeylerinin Belirlenmesi. Yüksek lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 2017.
- Aygör H. Edmonton Kırılganlık Ölçeği’nin Türk Toplumu İçin Geçerlik Ve Güvenirliğinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir, 2013.
- Clegg A, Young J, Iliffe S, Rikkert MO, & Rockwood K. Frailty in elderly people. Lancet 2013;381(9868):752-762. Díez-Villanueva P, Salamanca J, Rojas A, Alfonso F. Importance of frailty and comorbidity in elderly patients with severe aortic stenosis. Journal of geriatric cardiology: JGC 2017;14(6):379.
- Diker J, Etiler N, Yıldız M, Şeref B. Altmış beş yaş üzerindeki kişilerde bilişsel durumun günlük yaşam aktiviteleri, yaşam kalitesi ve demografik değişkenlerle ilişkisi: Bir alan çalışması. Anadolu Psikiyatri Derg 2001;2(2):79-86.
- Duru Aşiret G, Çetinkaya F. Hastanede yatırılan yaşlı hastaların kırılganlık ile uyku kalitesi arasındaki ilişki. Fırat Tıp Dergisi 2018;23(4).
- Düzgün G, Çınar D, Türeyen A. Acil servis hemşiresinde bilgi ve farkındalık gerektiren bir durum: geriatrik sendromların değerlendirilmesi. Turkiye Klinikleri J Nurs Sci 2020;12(2).
- Fogg C, Fraser SDS, Roderick P. et al. The dynamics of frailty development and progression in older adults in primary care in England (2006–2017): a retrospective cohort profile. BMC Geriatr 2022;22:30.
- Fried LP, Ferrucci L,Darer J Williamson JD, Anderson G. Untangling the concepts of disability, frailty, and comorbidity: Implications for improved targeting and care. J. Gerontol. A Biol. Sci. Med. Sci. J Gerontol A-Bıol , 2004;59(3):255–263.
- Fried,LP, Tangen CM, Walston J, Newman AB, Hirsch C, Gottdiener J, Seeman T, Tracy R, Kop WJ, Burke G, McBurnie MA. Frailty in older adults: evidence for a phenotype. J Gerontol A Biol Sci Med Sci 2001;56(3):146- 156.
- Frost R, Belk C, Jovicic A, Ricciardi F, Kharicha K, Gardner B, … Walters K. Health promotion interventions for community-dwelling older people with mild or pre-frailty: A systematic review and meta-analysis. BMC Geriatr, 2017;17(1):157.
- Gill TM, Gahbauer EA, Han L, Allore HG. The relationship between intervening hospitalizations and transitions between frailty states. J Gerontol A Biol Sci Med Sci 2011;66(11):1238–1243.
- Gómez-Gómez M E, Zapico SC. Frailty, cognitive decline, neurodegenerative diseases and nutrition interventions. Int J Mol Sci 2019;20(11):2842.
- Gordon EH, Peel NM, Samanta M, Theou O, Howlett SE, Hubbard RE. Sex differences in frailty: A systematic review and meta-analysis. Exp Gerontol. 2017;89:30-40.
- Göçer S, Günay O. Huzurevinde yaşayan yaşlıların günlük yaşam aktiviteleri ve depresif belirti düzeyleri. Eurasian J Fam Med 2018;7(3):116-124.
- Haynesworth A, Gilmer TP, Brennan JJ, Weaver EH, Tolia VM, Chan TC, ... , Castillo EM. Clinical and financial outcome impacts of comprehensive geriatric assessment in a level 1 geriatric emergency department. J Am Geriatr Soc 2023;1‐11.
- He B, Ma Y, Wang C, Jiang M, Geng C, Chang X, ... , Han L. Prevalence and risk factors for frailty among community-dwelling older people in China: a systematic review and meta-analysis. J Nutr Health Aging 2019;23:442-450.
- Hiriscau EI, Buzdugan EC, Hui LA, Bodolea C. Exploring the relationship between frailty, functional status, polypharmacy, and quality of life in elderly and middle-aged patients with cardiovascular diseases: a one-year follow-up study. Int J Environ Res Public Health 2022;19:2286.
- Hladek MD, Gill J, Bandeen-Roche K, Walston J, Allen J, Hinkle JL, Szanton SL. High coping self-efficacy associated with lower odds of pre-frailty/frailty in older adults with chronic disease. Aging Ment Health, 2020;24(12):1956-1962.
- Hoogendijk EO, van Hout HPJ, Heymans MW, van der Horst HE, Frijters DHM, van Groenou MIB, Deeg DJH, Huisman M. Explaining the association between educational level and frailty in older adults: results from a 13-year longitudinal study in the Netherlands. Ann Epidemiol 2014;24(7): 538-544.e2.
- Inouye SK, Studenski S, Tinetti ME, Kuchel GA. Geriatric syndromes: clinical, research, and policy ımplications of a core geriatric concept: (See Editorial Comments by Dr. William Hazzard on pp 794–796). JAGS 2007;55(5):780-791.
- Jedrzejczyk M, Fory´s W, Czapla M, Uchmanowicz I. Relationship between Multimorbidity and Disability in Elderly Patients with Coexisting Frailty Syndrome. Int.J Environ Res Public Health 2022;19:3461.
- Kapucu S, Ünver G. Kırılgan yaşlı ve hemşirelik bakımı. OJM 2017; 39:122-129.
- Katz S, Ford AB, Moskowitz RW, Jackson BA, Jaffe MW. Studies of illness in the aged. The Index of ADL: A standardized measure of biological and psychosocial function. JAMA 1963;185:914-919.
- Kinsella K, Wan H. U.S. Census Bureau: International Population Reports. An Aging World, Washington:2008. U.S. Government Printing Office, DC. 2009:1-209.
- Kojima G. Increased healthcare costs associated with frailty among community-dwelling older people: a systematic review and meta-analysis. Arch Gerontol Geriatr 2019;84:103898.
- Kalyoncu, S. Yaşlılarda geriatrik sendromlardan biri olan kırılganlık ve hemşirelik bakımı. BSJ Health Sci, 2023;6(3):521-527.
- Lawton MP, Brody EM. Assessment of older people: Self-maintaining and instrumental activities of daily living. Gerontologist 1969;9:179- 186.
- Lee JS, Auyeung TW, Leung J, Kwok T, Woo J. Transitions in frailty states among community-living older adults and their associated factors. JAMDA 2014;15(4):281–286.
- Lee GA, Ji-Hyuk P. The relationship between the frailty of the older adults and cognitive function, activities of daily living, and life satisfaction. Alzheimer’s Dement 2023;19(Suppl.8):e062858
- Magnuson A, Sattar S, Nightingale G, Saracino R, Skonecki E, Trevino KM. A practical guide to geriatric syndromes in older adults with cancer: a focus on falls, cognition, polypharmacy, and depression. Am Soc Clin Oncol Educ Book 2019;39, e96-e109.
- Maresova P, Javanmardi E, Barakovic S. et al. Consequences of chronic diseases and other limitations associated with old age – a scoping review. BMC Public Health 2019;19:1431.
- Mello AC, Engstrom EM, Alves LC. Health-related and socio-demographic factors associated with frailty in the elderly: A systematic literature review. Cad Saude Publica 2014;30(6):1–25.
- Meyer AM, Becker I, Siri G, Brinkköter PT, Benzing T, Pilotto A, et al. The prognostic significance of geriatric syndromes and resources. Aging clin exp res 2020;32(1): 115–124.
- Morley JE, Vellas B, Van Kan GA, Anker SD, Bauer JM, Bernabei R, Cesari M, …, Walston J. Frailty consensus: A call to action. JAMDA , 2013;14(6):392–397.
- Özdemir S, Öztürk ZA, Türkbeyler İH, Şirin F, Göl M. Klinikte yatan geriatrik hastalarda farklı ölçekler kullanılarak kırılganlık prevalansının belirlenmesi. KSU Medical Journal 2017;12(3):1-5.
- Parlak Demir, Y. Kendi evinde yaşayan ve huzurevinde yaşayan yaşlı bireylerin günlük yaşam aktivitelerinin, depresyon düzeylerinin ve sosyal izolasyon durumlarının karşılaştırılması. ASHD 2017;16(1).
- Pereira EEB, Souza ABF, Carneiro SR, Sarges ESNF. Global functionality of hospitalized elderly. Rev Bras Geriatr Gerontol 2014;17(1):165–176.
- Rolfson DB, Majumdar SR, Tsuyuki RT, Tahir A, Rockwood K. Validity and reliability of the edmonton frail scale, Age Ageing, 2006;35(5):526-529.
- Schaie KW, Willis SL. (Eds.). Handbook of the psychology of aging. Academic Press. 2010.
- Schoufour J, Mitnitski A, Rockwood K, Hilgenkamp T, Evenhuis H, Echteld M. Predicting disabilities in daily functioning in older people with intellectual disabilities using a frailty index. Res Dev Disabil 2014;35:2267-2277.
- Siriwardhana DD, Weerasinghe MC, Rait G, Scholes S, Walters KR. Association between frailty and disability among rural community-dwelling older adults in Sri Lanka: a cross-sectional study. BMJ Open 2020;10(3): e034189.
- Somagutta MR, Uday U, Bathula NR, Pendyala S, Mahadevaiah A, Jain MS, Mahmutaj G, Gad M, Jean Baptiste J. Diagnosing frailty in primary care practice. Cureus 2022;14(3):e23329.
- Song X, Mitnitski A, Rockwood K. Prevalence and 10-year outcomes of frailty in older adults in relation to deficit accumulation. JAGS 2010;58(4):681–7.
- Southerland LT, Biese K, Hwang U. Geriatric assessment in the emergency department reduces healthcare costs—So when will CMS pay for it?. JAGS 2023;1-3.
- Stiffler KA, Finley A, Midha S, Wilber ST. Frailty assessment in the emergency department. J Emerg Med 2013;45(2):291–298.
- Şahbaz M, Tel H. Evde yaşayan 65 yaş ve üzeri bireylerin günlük yaşam aktivitelerindeki bağımlılık durumu ile ev kazaları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Turk Geriatri Derg 2006;9(2):85 – 93.
- Şahin S, Cankurtaran M. Geriatrik sendromlar. Ege Tıp Dergisi 2010;49(10):31-7.
- Tavares DMDS, Faria PM, Pegorari MS, Ferreira PCDS, Nascimento JS, Marchiori GF. Frailty syndrome in association with depressive symptoms and functional disability among hospitalized elderly. Issues Ment. Health Nurs 2018;1-6.
- Topinková E. Aging, disability and frailty. Ann Nutr Metab 2008;52:6–11. 10.
- Toşur T. Kırılgan Olan Ve Olmayan 65 Yaş Ve Üzeri Yaşlılarda Uyku Kalitesinin Değerlendirilmesi. (Uzmanlık Tezi). İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği Anabilimdalı, İzmir, 2017.
- TUİK. İstatisitikler İle Yaşlılar. Haber Bülteni, 2022. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=%C4%B0statistiklerle-Ya%C5%9Fl%C4%B1lar-202249667&dil=1#:~:text=Ya%C5%9Fl%C4%B1%20n%C3%BCfus%20olarak%20kabul%20edilen,9%2C9'a%20y%C3%BCkseldi. Erişim: 19.07.2023
- Tur BS. Osteoartrit yaşlanmanın bir sonucu mudur? Türkiye Klinikleri J 2008;1(2):7- 10.
- Uchmanowicz I, Jankowska-Polańska B, Wleklik M, Lisiak M, Gobbens R. Frailty Syndrome: Nursing Interventions. SAGE Open Nurs. 2018;4:2377960818759449.
- Ülger Z, Arıoğlu S. Kırılgan Yaşlı. Geriatri ve Gerontoloji, Medikal Nobel Kitabevleri, İstanbul. 2006; 385-391.
- Ünver G. Osteoporoz tanısı almış yaşlı kadınlarda ağrı ve kırılganlığın incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 2015.
- Walston J, Buta B, Xue QL. Frailty Screening and Interventions: Considerations for Clinical Practice. Clin Geriatr Med 2018;34(1):25–38
- Wehbe SCCF, Cruz IR, Haas VJ, Diniz MA, Dantas MA, Rodrigues RAP. Reproducibility of the brazilian version of the edmonton frail scale for elderly living ın the community. Rev Latino-Am Enfermagem 2013;21(6):1330-6.
- WHO. Ageing. 2019. https://www.who.int/health-topics/ageing # tab= tab_1 Erişim: 19.07.2023
- Wieland D, Ferrucci L. Multidimensional geriatric assessment: back to the future. J. Gerontol. A Biol. Sci. Med. Sci. J Gerontol A-Bıol 2008;63(3):272-4.
- Wong CH, Weiss D, Sourial N, Karunananthan S, Quail JM, Wolfson C, Bergman, H. Frailty and its association with disability and comorbidity in a community-dwelling sample of seniors in Montreal: a cross-sectional study. Aging clin exp res 2010;22:54-62
Toplam 64 adet kaynakça vardır.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Sağlık Hizmetleri ve Sistemleri (Diğer) |
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 28 Eylül 2023 |
| Yayımlanma Tarihi | 28 Eylül 2023 |
| Kabul Tarihi | 18 Ağustos 2023 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023Cilt: 7 Sayı: 1 |
