Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Perceived Social Competence, Gender, Daily Internet Usage and Parental Control as Predictors of High School Students' Awareness of Cyberbullying

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 1, 45 - 52, 31.01.2023

Seher Zengin Makbule Tokur Kesgin

Öz

Objective: This research was conducted to determine the predictive role of perceived social competence, gender, daily internet use time and parental control in cyberbullying awareness of high school adolescents.

Material and Method: The research is a descriptive study based on the relational survey model. The study group consisted of high school students (n=670) in a city center in the Western Black Sea Region in the fall semester of the 2018-2019 academic year. The research was completed with 588 (88% of the population) students. “Personal Information Form, Cyberbullying Scale and Perceived Social Competence Scale” were used to collect data. Ethics committee approval, institutional permission, from students and parents were obtained voluntary consent. Descriptive tests, pearson correlation analysis and hierarchical regression analysis were used in the analysis of the data.

Results: It was determined that there was a positive low-level significant relationship (r=0.28, p<0.001) between the perceived social competence and cyberbullying awareness of the students participating in the study. It was determined that the variables of perceived social competence, gender and daily internet use were significant predictors of cyberbullying awareness of high school students. It was determined that the presence of parental control was not a significant predictor of cyberbullying awareness.

Conclusion: As a result, cyberbullying awareness increases when students perceive their social competence as high. Students' cyberbullying awareness is affected by their perceived social competence, gender and daily internet usage time. School nurses, teachers and parents modeling and guiding students so that they can communicate effectively with their social environment and gain social skills can help students increase peer acceptance and reduce the time they spend in the virtual environment.

Anahtar Kelimeler

Internet parents cyberbullying awareness students

Kaynakça

  • Ayas T, Aydın F, Horzum MB. Sanal zorbalık farkındalık ölçeği: Geçerlilik ve güvenirlilik çalışması. Online Journal Of Technology Addiction & Cyberbullying. [Internet]. 2015 Dec [cited 2021 Feb 09];2(2):38-51. Available from: https://www.researchgate.net/ publication/288516400_Sanal_Zorbalik_Farkindalik_Olcegi_ Gecerlilik_ve_Guvenirlilik_Calismasi
  • Fernández-Montalvo J, Peñalva A, Irazabal I. Internet use habits and risk behaviours in preadolescence. Comunicar. [Internet]. 2015 Jan [cited 2021 Oct 26];44(12):113-120. Available from: https://www. researchgate.net/publication/270282082_Internet_Use_Habits_and_ Risk_Behaviours_in_Preadolescence DOI: http://dx.doi.org/10.3916/ C44-2015-12
  • Ateş B. Lise öğrencilerinin algılanan sosyal yetkinlik puanlarının bazı değişkenlere göre incelenmesi. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. [Internet]. 2016 July [cited 2021 Aug 03];9(1):185-194. Available from: http://dergipark.gov.tr/download/article-file/225300
  • Ateş B, Güler M. Ergenlerde siber zorbalığın yordayıcısı olarak algılanan sosyal yetkinlik ve toplumsal kaygı. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. [Internet]. 2016 July [cited 2021 Aug 02];18(1):391-408. Available from: http://dergipark.gov.tr/download/ article-file/225255 DOI: 10.17556/jef.01832
  • Palermiti AL, Servidio R, Bartolo MG, Costabile A. Cyberbullying and self-esteem: An Italian study. Comput Human Behav [Internet]. 2017 Dec [cited 2021 July 20];69: 136-141. Available from: https://www. sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0747563216308482 DOI: http://dx.doi.org/10.1016/j.chb.2016.12.026
  • Watts LK, Wagner J, Velasquez B, Behrens PI. Cyberbullying in higher education: A literature review. Comput Human Behav [Internet]. 2017 Dec [cited 2021 July 20];69:268-274. Available from: https://www. sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0747563216308615 DOİ: http://dx.doi.org/10.1016/j.chb.2016.12.038
  • Kestel M, Akbıyık C. Zorbalığın öğrencilerin akademik, sosyal ve duygusal durumları üzerindeki etkisinin incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. [Internet]. 2016 Oct [cited 2021 July 23];12(3):844-859. Available from: http://dergipark.ulakbim. gov.tr/mersinefd/article/view/5000187342/5000178816 DOI: http:// dx.doi.org/10.17860/mersinefd.282384
  • Ayas T. Depresyon, anksiyete ve cinsiyet değişkenlerine göre sanal zorbalığa maruz kalma düzeylerinin yordanması. Online Journal Of Technology Addiction & Cyberbullying [Internet]. 2014 July [cited 2021 July 24];1:1-4. Available from: http://dergipark.gov.tr/download/ article-file/290297
  • Tamer N, Vatanartıran S. Ergenlerin teknolojik zorbalık algıları. Online Journal Of Technology Addiction & Cyberbullying. [Internet]. 2014 Dec [cited 2021 July 22];1(2):1-20. Available from: http:// dergipark.gov.tr/download/article-file/290293
  • Ateş B. Social phobia as a predictor of social competence perceived by teenagers. International Education Studies. [Internet]. 2016 Feb [cited 2021 Aug 03];9(4):77-86. Available from: https://files. eric.ed.gov/fulltext/EJ1095820.pdf DOI:10.5539/ies.v9n4p77
  • Erözkan A. İletişim becerileri ve kişilerarası problem çözme becerilerinin sosyal yetkinliğe etkisi. Educational Sciences: Theory & Practice. [Internet]. 2013 [cited 2021 Oct 26];13(2):731-745. Available from: https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ1017303.pdf
  • McQuade JD, Breaux RP, Gómez A F, Zakarian R J, Weatherly J. Biased self-perceived social competence and engagement in subtypes of aggression: Examination of peer rejection, social dominance goals, and sex of the child as moderators. Aggressive Behavior. [Internet]. 2016 Jan [cited 2021 Aug 03];42:498–509. Available from: http://eds.b.ebscohost. com/eds/pdfviewer/pdfviewer?vid=0&sid=7e052115-c9e3-413f-a4b1-06c135687fdd%40sessionmgr120 DOI: 10.1002/ab.21645
  • Romera EM, Cano JJ, García-Fernández CM, Ortega-Ruiz R. Cyberbullying: Social competence, motivation and peer relationships. Comunicar. [Internet]. 2016 Feb [cited 2021 Feb 16];48:71-79. Available from: https://www.researchgate.net/publication/303036679_ Cyberbullying_-_Social_Competence_Motivation_and_Peer_ Relationships DOI: http://dx.doi.org/10.3916/C48-2016-07
  • Sarıçam H, Yaman E, Çelik İ. The mediator effect of loneliness between perceived social competence and cyber bullying in turkish adolescents. International Journal of Progressive Education. [Internet]. 2016 Feb [cited 2021 Aug 03];12(1):99-107. Available from: http:// dergipark.gov.tr/download/article-file/258553
  • Yaman E, Peker A. Ergenlerin siber zorbalık ve siber mağduriyete ilişkin algıları. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. [Internet]. 2012 Dec [cited 2021 Jan 27]; 11(3):819-833. Available from: https:// dergipark.org.tr/tr/download/article-file/223319
  • Yaman E, Karakülah D, Dilmaç B. İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin değerlerini yordayan iki önemli değişken: Siber zorbalık eğilimleri ve okul kültürü arasındaki ilişki. Değerler Eğitimi Dergisi. [Internet]. 2013 Dec [cited 2021 July 20];11(26):323-337. Available from: http://uvt.ulakbim.gov.tr/uvt/index.
  • Yaman E, Sönmez Z. Ergenlerin siber zorbalık eğilimleri. Online Journal Of Technology Addiction & Cyberbullying. [Internet]. 2015 May [cited 2021 July 23];2(1):18-31. Available from: http://dergipark. gov.tr/download/article-file/113519
  • Eroğlu Y, Aktepe E, Akbaba S, Işık A, Özkorumak E. Siber zorbalık ve mağduriyetin yaygınlığının ve risk faktörlerinin incelenmesi. Eğitim ve Bilim. [Internet]. 2015 Feb [cited 2021 Oct 26];40(177):93-107. Available from: https://app.trdizin.gov.tr/makale/TVRZM05UTXpNdz09/ siber-zorbalik-ve-magduriyetin-yayginliginin-ve-risk-faktorlerinin-incelenmesi- DOI: 10.15390/EB.2015.3698
  • Altundağ Y. Lise öğrencilerinde sanal zorbalık ve problemli internet kullanımı ilişkisi. Online Journal Of Technology Addiction & Cyberbullying. [Internet]. 2016 June [cited 2021 July 24];3(1):27-43. Available from: http://dergipark.gov.tr/download/article-file/227463
  • Kaan M, Ciminli A. Ergenlerde sanal zorbalık ve mağduriyetin cinsiyet, sınıf, okul değişkenleri ve kişilik özellikleriyle ilişkisinin incelenmesi. Online Journal of Technology Addiction & Cyberbullying. [Internet]. 2016 Dec [cited 2021 July 24];3(2):14-34. Available from: http://dergipark.gov.tr/download/article-file/290304
  • Tabak FS, Köymen Ü. Student experiences with cyberbullying in northern Cyprus. Procedia Soc Behav Sci. [Internet]. 2014 Feb [cited 2022 Feb 07]; 116: 5200-5209. Available from: https://www. sciencedirect.com/science/article/pii/S1877042814011173 DOI: 10.1016/j.sbspro.2014.01.1100
  • Hemphill SA, Heerde JA. Adolescent predictors of young adult cyberbullying perpetration and victimization among Australian youth. Journal of Adolescent Health. [Internet]. 2014 Oct [cited 2022 Feb 07];55(4): 580-587. Available from: https://www.researchgate.net/ publication/263205160_Adolescent_Predictors_of_Young_Adult_ Cyberbullying_Perpetration_and_Victimization_Among_Australian_ Youth DOI:10.1016/j.jadohealth.2014.04.014.
  • Monks CP, Mahdavib J, Rixa K. The emergence of cyberbullying in childhood: Parent and teacher perspectives. Psicología Educativa. [Internet]. 2016 Feb [cited 2021 July 20]; 22: 39–48. Available from: http:// eds.a.ebscohost.com/eds/pdfviewer/pdfviewer?vid=0&sid=8d616cea- 3b07-4c76-a928-2eb658cbf856%40sessionmgr4009 DOI: http://dx.doi. org/10.1016/j.pse.2016.02.002
  • Yiğit MF, Seferoğlu SS. Siber zorbalıkla ilişkili faktörler ve olası çözüm önerileri üzerine bir inceleme. Online Journal of Technology Addiction & Cyberbullying. [Internet]. 2017 Dec [cited 2022 Feb 07]; 4(2): 13-49. Available from: https://www.researchgate.net/publication/322273660_ Siber_Zorbalikla_Iliskili_Faktorler_ve_Olasi_Cozum_Onerileri_Uzerine_ Bir_Inceleme
  • Medina LC, Manzuoli CH, Duque LA, Malfasi S. Cyberbullying: tackling the silent enemy. International Journal of Inclusive Education. [Internet]. 2020 July [cited 2022 Apr 08];24(9):936-947. Available from: https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/13603116.2018.150064 8 DOI: 10.1080/13603116.2018.1500648
  • Gündüz Ş, Akgün F, Özgür H. Determination of secondary school students' levels of sensitivity towards cyberbullying and cyberbullying behaviour. Participatory Educational Research (PER). [Internet]. 2021 Jan [cited 2022 Apr 09];8(1):70-89. Available from: http://dx.doi. org/10.17275/per.21.4.8.1
  • Sarıçam H, Akın A, Akın Ü, Çardak M. Algılanan sosyal yetkinlik ölçeğinin türkçeye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. The Journal of Academic Social Science Studies. [Internet]. 2013 Mar [cited 2021 Aug 01];6(3):591-600. Available from: http://toad.edam.com.tr/ sites/default/files/pdf/algilanan-sosyal-yetkinlik-olcegi-toad.pdf
  • Seçer İ. SPSS ve LİSREL ile pratik veri analizi analiz ve raporlaştırma. 3rd ed. Ankara: Anı Yayıncılık; c2017. 157 p.
  • Büyüköztürk Ş. Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı istatistik, araştırma deseni SPSS uygulamaları ve yorum. 26th ed. Ankara: Pegem Akademi; c2019. 214 p.
  • Calvo-Morata A, Alonso-Fernández C, Freire M, Martínez-Ortiz I, Fernández-Manjón B. Creating awareness on bullying and cyberbullying among young people: validating the effectiveness and design of the serious game The Videogame. Telematics and Informatics. [Internet]. 2021 Jan [cited 2022 Apr 17]60: 101568. Available from: https://doi. org/10.1016/j.tele.2021.101568
  • Gül H, Fırat S, Sertçelik M, Gül A, Gürel Y, Kılıç BG. Cyberbullying among a clinical adolescent sample in Turkey: effects of problematic smartphone use, psychiatric symptoms, and emotion regulation difficulties. Psychiatry and Clinical Psychopharmacology. [Internet]. 2019 Dec [cited 2022 Apr 17]; 29(4): 547-557. Available from: https:// www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/24750573.2018.1472923 DOI: 10.1080/24750573.2018.1472923
  • Nurfalaq AC. Correlation of social competence and cyberbullying behavior on ınstagram’s user among students ın Yogyakarta. Naskah Publikasi Program Studi Psikologi. [Internet]. 2021 Sep [cited 2022 Apr 17]:1-14. Available from: http://eprints.mercubuana-yogya. ac.id/11349/
  • Uludaşdemir D, Kücük S. Cyber Bullying Experiences of Adolescents and Parental Awareness: Turkish Example. Journal of Pediatric Nursing. [Internet]. 2019 Jan [cited 2022 Apr 09];44:e84–e90. Available from: https://www.pediatricnursing.org/article/S0882-5963(18)30099-X/ fulltext DOI: https://doi.org/10.1016/j.pedn.2018.11.006
  • Kert SB, Şahiner A. Bilgisayar ve öğretim teknolojileri öğretmenliği bölümü 4. sınıf öğrencilerinin sanal zorbalık hakkındaki farkındalık durumlarının farklı değişkenlerce incelenmesi. Journal of Instructional Technologies & Teacher Education. [Internet]. 2016 Oct [cited 2021 July 24];5(3):127-134. Available from: http://dergipark.gov.tr/download/ article-file/276068
  • Elçi A, Seçkin Z. Cyberbullying awareness for mitigating consequences in higher education. J Interpers Violence. [Internet]. 2016 Apr [cited 2021 Oct 26]; 1-15. Available from: https:// journals.sagepub.com/doi/full/10.1177/0886260516646095 DOI: 10.1177/0886260516646095
  • Zilka GC. Awareness of esafety and potential online dangers among children and teenagers. Journal of Information Technology Education: Research. [Internet]. 2017 Sep [cited 2021 July 20];16:319-338. Available from: http://www.jite.org/documents/Vol16/JITEv16ResearchP319- 338Zilka3466.pdf
  • Pekşen Süslü D, Oktay A. Lise öğrencilerinde siber zorbalık ve siber mağduriyetle ilişkili bazı değişkenlerin incelenmesi. Elementary Education Online. [Internet]. 2018 Apr [cited 2021 Oct 26];17(4):1877-1895. Available from: https://app.trdizin.gov.tr/makale/ TXpJMU56YzJOZz09/lise-ogrencilerinde-siber-zorbalik-ve-siber-magduriyetle-iliskili-bazi-degiskenlerin-incelenmesi DOI: 10.17051/ ilkonline.2019.506884
  • Bridge EN, Duman N. Ergenlerde siber zorbalığa duyarlılığın demografik değişkenler açısından incelenmesi. Kıbrıs Türk Psikiyatri ve Psikoloji Dergisi. [Internet]. 2019 Nov [cited 2021 Oct 26];1(3):158-65. Available from: https://www.researchgate.net/publication/337367042 DOI:10.35365/ctjpp.19.1.20
  • Dikmen M, Çağlar A. Öğretmen adaylarının bilgisayar kullanımına ilişkin öz-yeterlik algısı ile siber zorbalık duyarlılığı arasındaki ilişkinin incelenmesi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. [Internet]. 2017 [cited 2021 June 22];31(1):261-277. Available from: http://acikerisim.ticaret.edu.tr/xmlui/handle/11467/1689?locale-attribute=en
  • İğdeli F. Üniversite öğrencilerinin siber zorbalık, siber mağduriyet ve siber zorbalık duyarlılıklarının çeşitli değişkenler bağlamında incelenmesi [master’s thesis]. [Eskişehir]: Anadolu Üniversitesi; 2018. 112 p.
  • Taylan HH, Aydın F, Topal M. Ortaokul öğrencilerinin sanal zorba olma durumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi: Sakarya ili örneği. Online Journal of Technology Addiction & Cyberbullying. [Internet]. 2017 June [cited 2021 Aug 05];4(1):41-59. Available from: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/320072
  • Chi PTL, Lan VTH , Nguyen Hanh Ngan NH, Linh NT. Online time, experience of cyber bullying and practices to cope with it among high school students in Hanoi. Health Psychology Open. [Internet]. 2020 June [cited 2022 Apr 09];7(1):2055102920935747. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7328359/ DOI: 10.1177/2055102920935747
  • Rodríguez-Álvarez JM, Yubero S, Navarro R, Larrañaga E. Relationship between socio-emotional competencies and the overlap of bullying and cyberbullying behaviors in primary school students. Eur J Investig Health Psychol Educ [Internet]. 2021 July [cited 2022 Apr 09];11:686–696. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/ articles/PMC8314355/ DOI: https://doi.org/10.3390/ejihpe11030049
  • Demir Ö, Seferoğlu SS. Bilgi okuryazarlığı, internet bağımlılığı, sanal aylaklık ve çeşitli diğer değişkenlerin sanal zorbalık ile ilişkisinin incelenmesi. Online Journal of Technology Addiction & Cyberbullying. [Internet]. 2016 June [cited 2021 July 21];3(1):1-26. Available from: http://dergipark.gov.tr/download/article-file/227462
  • Semerci A. Lise öğrencilerinin siber zorbalık ve mağduriyet durumlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi. [Internet]. 2017 Apr [cited 2021 July 23];25(4):1285-1300. Available from: http://www.kefdergi.com/pdf/25_4/Temmuz-2017_s. pdf#page=30
  • Wright MF, Wachs S. Does Parental Mediation Moderate the Longitudinal Association among Bystanders and Perpetrators and Victims of Cyberbullying?. Social Sciences. [Internet]. 2018 Nov. [cited 2022 Apr 09];7(11):231. Available from: https://www.mdpi.com/2076- 0760/7/11/231/htm DOI:10.3390/socsci7110231

Lise Öğrencilerinin Sanal Zorbalık Farkındalıklarının Yordayıcısı Olarak Algılanan Sosyal Yetkinlik, Cinsiyet, Günlük İnternet Kullanım Süresi ve Ebeveyn Kontrolü

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 1, 45 - 52, 31.01.2023

Seher Zengin Makbule Tokur Kesgin

Öz

Amaç: Bu araştırma, lise dönemindeki ergenlerin algıladıkları sosyal yetkinlik, cinsiyet, günlük internet kullanım süresi ve ebeveyn kontrolünün sanal zorbalık farkındalığında yordayıcı rolünü belirlemek amacıyla yapılmıştır.

Gereç ve Yöntem: Araştırma ilişkisel tarama modeline dayalı betimsel türde bir çalışmadır. Çalışma grubu, 2018-2019 eğitim öğretim yılı güz döneminde Batı Karadeniz Bölgesinde bir il merkezindeki lise öğrencilerinden (n=670) oluşmuştur. Araştırma 588 (evrenin %88’i) öğrenci ile tamamlanmıştır. Veriler “Kişisel Bilgi Formu, Sanal Zorbalık Ölçeği ve Algılanan Sosyal Yetkinlik Ölçeği” ile toplanmıştır. Etik kurul onayı, kurum izni, öğrenci ve velilerden gönüllü onam alınmıştır. Veriler tanımlayıcı testler, pearson korelasyon, hiyerarşik regresyon testleri ile analiz edilmiştir.

Bulgular: Araştırmaya katılan öğrencilerin algılanan sosyal yetkinlik ve sanal zorbalık farkındalıkları arasında pozitif yönde düşük düzeyde anlamlı bir ilişki olduğu (r=0,28, p<0,001) tespit edilmiştir. Lise öğrencilerinin sanal zorbalık farkındalıklarında algılanan sosyal yetkinlik, cinsiyet ve günlük internet kullanım değişkenlerinin anlamlı düzeyde yordayıcı olduğu belirlenmiştir. Ebeveyn kontrolü varlığının ise sanal zorbalık farkındalığı için anlamlı bir yordayıcı olmadığı bulunmuştur.

Sonuç: Sonuç olarak, öğrenciler sosyal yetkinliklerini yüksek olarak algıladıklarında sanal zorbalık farkındalıkları artmaktadır. Öğrencilerin sanal zorbalık farkındalıkları, algıladıkları sosyal yetkinlik, cinsiyet ve günlük internet kullanım süresi değişkenlerinden etkilenmektedir. Okul hemşirelerinin, öğretmenlerin ve ebeveynlerin öğrencilere sosyal çevreleri ile etkili iletişim kurabilmeleri ve sosyal beceriler kazanmaları için model olmaları ve rehberlik etmeleri öğrencilerin akran kabulünün artmasına ve sanal ortamda geçirdikleri sürenin azalmasına yardımcı olabilir.

Anahtar Kelimeler

İnternet Ebeveynler Siber zorbalık Farkındalık Öğrenciler Internet parents cyberbullying awareness students

Kaynakça

  • Ayas T, Aydın F, Horzum MB. Sanal zorbalık farkındalık ölçeği: Geçerlilik ve güvenirlilik çalışması. Online Journal Of Technology Addiction & Cyberbullying. [Internet]. 2015 Dec [cited 2021 Feb 09];2(2):38-51. Available from: https://www.researchgate.net/ publication/288516400_Sanal_Zorbalik_Farkindalik_Olcegi_ Gecerlilik_ve_Guvenirlilik_Calismasi
  • Fernández-Montalvo J, Peñalva A, Irazabal I. Internet use habits and risk behaviours in preadolescence. Comunicar. [Internet]. 2015 Jan [cited 2021 Oct 26];44(12):113-120. Available from: https://www. researchgate.net/publication/270282082_Internet_Use_Habits_and_ Risk_Behaviours_in_Preadolescence DOI: http://dx.doi.org/10.3916/ C44-2015-12
  • Ateş B. Lise öğrencilerinin algılanan sosyal yetkinlik puanlarının bazı değişkenlere göre incelenmesi. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. [Internet]. 2016 July [cited 2021 Aug 03];9(1):185-194. Available from: http://dergipark.gov.tr/download/article-file/225300
  • Ateş B, Güler M. Ergenlerde siber zorbalığın yordayıcısı olarak algılanan sosyal yetkinlik ve toplumsal kaygı. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. [Internet]. 2016 July [cited 2021 Aug 02];18(1):391-408. Available from: http://dergipark.gov.tr/download/ article-file/225255 DOI: 10.17556/jef.01832
  • Palermiti AL, Servidio R, Bartolo MG, Costabile A. Cyberbullying and self-esteem: An Italian study. Comput Human Behav [Internet]. 2017 Dec [cited 2021 July 20];69: 136-141. Available from: https://www. sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0747563216308482 DOI: http://dx.doi.org/10.1016/j.chb.2016.12.026
  • Watts LK, Wagner J, Velasquez B, Behrens PI. Cyberbullying in higher education: A literature review. Comput Human Behav [Internet]. 2017 Dec [cited 2021 July 20];69:268-274. Available from: https://www. sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0747563216308615 DOİ: http://dx.doi.org/10.1016/j.chb.2016.12.038
  • Kestel M, Akbıyık C. Zorbalığın öğrencilerin akademik, sosyal ve duygusal durumları üzerindeki etkisinin incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. [Internet]. 2016 Oct [cited 2021 July 23];12(3):844-859. Available from: http://dergipark.ulakbim. gov.tr/mersinefd/article/view/5000187342/5000178816 DOI: http:// dx.doi.org/10.17860/mersinefd.282384
  • Ayas T. Depresyon, anksiyete ve cinsiyet değişkenlerine göre sanal zorbalığa maruz kalma düzeylerinin yordanması. Online Journal Of Technology Addiction & Cyberbullying [Internet]. 2014 July [cited 2021 July 24];1:1-4. Available from: http://dergipark.gov.tr/download/ article-file/290297
  • Tamer N, Vatanartıran S. Ergenlerin teknolojik zorbalık algıları. Online Journal Of Technology Addiction & Cyberbullying. [Internet]. 2014 Dec [cited 2021 July 22];1(2):1-20. Available from: http:// dergipark.gov.tr/download/article-file/290293
  • Ateş B. Social phobia as a predictor of social competence perceived by teenagers. International Education Studies. [Internet]. 2016 Feb [cited 2021 Aug 03];9(4):77-86. Available from: https://files. eric.ed.gov/fulltext/EJ1095820.pdf DOI:10.5539/ies.v9n4p77
  • Erözkan A. İletişim becerileri ve kişilerarası problem çözme becerilerinin sosyal yetkinliğe etkisi. Educational Sciences: Theory & Practice. [Internet]. 2013 [cited 2021 Oct 26];13(2):731-745. Available from: https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ1017303.pdf
  • McQuade JD, Breaux RP, Gómez A F, Zakarian R J, Weatherly J. Biased self-perceived social competence and engagement in subtypes of aggression: Examination of peer rejection, social dominance goals, and sex of the child as moderators. Aggressive Behavior. [Internet]. 2016 Jan [cited 2021 Aug 03];42:498–509. Available from: http://eds.b.ebscohost. com/eds/pdfviewer/pdfviewer?vid=0&sid=7e052115-c9e3-413f-a4b1-06c135687fdd%40sessionmgr120 DOI: 10.1002/ab.21645
  • Romera EM, Cano JJ, García-Fernández CM, Ortega-Ruiz R. Cyberbullying: Social competence, motivation and peer relationships. Comunicar. [Internet]. 2016 Feb [cited 2021 Feb 16];48:71-79. Available from: https://www.researchgate.net/publication/303036679_ Cyberbullying_-_Social_Competence_Motivation_and_Peer_ Relationships DOI: http://dx.doi.org/10.3916/C48-2016-07
  • Sarıçam H, Yaman E, Çelik İ. The mediator effect of loneliness between perceived social competence and cyber bullying in turkish adolescents. International Journal of Progressive Education. [Internet]. 2016 Feb [cited 2021 Aug 03];12(1):99-107. Available from: http:// dergipark.gov.tr/download/article-file/258553
  • Yaman E, Peker A. Ergenlerin siber zorbalık ve siber mağduriyete ilişkin algıları. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. [Internet]. 2012 Dec [cited 2021 Jan 27]; 11(3):819-833. Available from: https:// dergipark.org.tr/tr/download/article-file/223319
  • Yaman E, Karakülah D, Dilmaç B. İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin değerlerini yordayan iki önemli değişken: Siber zorbalık eğilimleri ve okul kültürü arasındaki ilişki. Değerler Eğitimi Dergisi. [Internet]. 2013 Dec [cited 2021 July 20];11(26):323-337. Available from: http://uvt.ulakbim.gov.tr/uvt/index.
  • Yaman E, Sönmez Z. Ergenlerin siber zorbalık eğilimleri. Online Journal Of Technology Addiction & Cyberbullying. [Internet]. 2015 May [cited 2021 July 23];2(1):18-31. Available from: http://dergipark. gov.tr/download/article-file/113519
  • Eroğlu Y, Aktepe E, Akbaba S, Işık A, Özkorumak E. Siber zorbalık ve mağduriyetin yaygınlığının ve risk faktörlerinin incelenmesi. Eğitim ve Bilim. [Internet]. 2015 Feb [cited 2021 Oct 26];40(177):93-107. Available from: https://app.trdizin.gov.tr/makale/TVRZM05UTXpNdz09/ siber-zorbalik-ve-magduriyetin-yayginliginin-ve-risk-faktorlerinin-incelenmesi- DOI: 10.15390/EB.2015.3698
  • Altundağ Y. Lise öğrencilerinde sanal zorbalık ve problemli internet kullanımı ilişkisi. Online Journal Of Technology Addiction & Cyberbullying. [Internet]. 2016 June [cited 2021 July 24];3(1):27-43. Available from: http://dergipark.gov.tr/download/article-file/227463
  • Kaan M, Ciminli A. Ergenlerde sanal zorbalık ve mağduriyetin cinsiyet, sınıf, okul değişkenleri ve kişilik özellikleriyle ilişkisinin incelenmesi. Online Journal of Technology Addiction & Cyberbullying. [Internet]. 2016 Dec [cited 2021 July 24];3(2):14-34. Available from: http://dergipark.gov.tr/download/article-file/290304
  • Tabak FS, Köymen Ü. Student experiences with cyberbullying in northern Cyprus. Procedia Soc Behav Sci. [Internet]. 2014 Feb [cited 2022 Feb 07]; 116: 5200-5209. Available from: https://www. sciencedirect.com/science/article/pii/S1877042814011173 DOI: 10.1016/j.sbspro.2014.01.1100
  • Hemphill SA, Heerde JA. Adolescent predictors of young adult cyberbullying perpetration and victimization among Australian youth. Journal of Adolescent Health. [Internet]. 2014 Oct [cited 2022 Feb 07];55(4): 580-587. Available from: https://www.researchgate.net/ publication/263205160_Adolescent_Predictors_of_Young_Adult_ Cyberbullying_Perpetration_and_Victimization_Among_Australian_ Youth DOI:10.1016/j.jadohealth.2014.04.014.
  • Monks CP, Mahdavib J, Rixa K. The emergence of cyberbullying in childhood: Parent and teacher perspectives. Psicología Educativa. [Internet]. 2016 Feb [cited 2021 July 20]; 22: 39–48. Available from: http:// eds.a.ebscohost.com/eds/pdfviewer/pdfviewer?vid=0&sid=8d616cea- 3b07-4c76-a928-2eb658cbf856%40sessionmgr4009 DOI: http://dx.doi. org/10.1016/j.pse.2016.02.002
  • Yiğit MF, Seferoğlu SS. Siber zorbalıkla ilişkili faktörler ve olası çözüm önerileri üzerine bir inceleme. Online Journal of Technology Addiction & Cyberbullying. [Internet]. 2017 Dec [cited 2022 Feb 07]; 4(2): 13-49. Available from: https://www.researchgate.net/publication/322273660_ Siber_Zorbalikla_Iliskili_Faktorler_ve_Olasi_Cozum_Onerileri_Uzerine_ Bir_Inceleme
  • Medina LC, Manzuoli CH, Duque LA, Malfasi S. Cyberbullying: tackling the silent enemy. International Journal of Inclusive Education. [Internet]. 2020 July [cited 2022 Apr 08];24(9):936-947. Available from: https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/13603116.2018.150064 8 DOI: 10.1080/13603116.2018.1500648
  • Gündüz Ş, Akgün F, Özgür H. Determination of secondary school students' levels of sensitivity towards cyberbullying and cyberbullying behaviour. Participatory Educational Research (PER). [Internet]. 2021 Jan [cited 2022 Apr 09];8(1):70-89. Available from: http://dx.doi. org/10.17275/per.21.4.8.1
  • Sarıçam H, Akın A, Akın Ü, Çardak M. Algılanan sosyal yetkinlik ölçeğinin türkçeye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. The Journal of Academic Social Science Studies. [Internet]. 2013 Mar [cited 2021 Aug 01];6(3):591-600. Available from: http://toad.edam.com.tr/ sites/default/files/pdf/algilanan-sosyal-yetkinlik-olcegi-toad.pdf
  • Seçer İ. SPSS ve LİSREL ile pratik veri analizi analiz ve raporlaştırma. 3rd ed. Ankara: Anı Yayıncılık; c2017. 157 p.
  • Büyüköztürk Ş. Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı istatistik, araştırma deseni SPSS uygulamaları ve yorum. 26th ed. Ankara: Pegem Akademi; c2019. 214 p.
  • Calvo-Morata A, Alonso-Fernández C, Freire M, Martínez-Ortiz I, Fernández-Manjón B. Creating awareness on bullying and cyberbullying among young people: validating the effectiveness and design of the serious game The Videogame. Telematics and Informatics. [Internet]. 2021 Jan [cited 2022 Apr 17]60: 101568. Available from: https://doi. org/10.1016/j.tele.2021.101568
  • Gül H, Fırat S, Sertçelik M, Gül A, Gürel Y, Kılıç BG. Cyberbullying among a clinical adolescent sample in Turkey: effects of problematic smartphone use, psychiatric symptoms, and emotion regulation difficulties. Psychiatry and Clinical Psychopharmacology. [Internet]. 2019 Dec [cited 2022 Apr 17]; 29(4): 547-557. Available from: https:// www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/24750573.2018.1472923 DOI: 10.1080/24750573.2018.1472923
  • Nurfalaq AC. Correlation of social competence and cyberbullying behavior on ınstagram’s user among students ın Yogyakarta. Naskah Publikasi Program Studi Psikologi. [Internet]. 2021 Sep [cited 2022 Apr 17]:1-14. Available from: http://eprints.mercubuana-yogya. ac.id/11349/
  • Uludaşdemir D, Kücük S. Cyber Bullying Experiences of Adolescents and Parental Awareness: Turkish Example. Journal of Pediatric Nursing. [Internet]. 2019 Jan [cited 2022 Apr 09];44:e84–e90. Available from: https://www.pediatricnursing.org/article/S0882-5963(18)30099-X/ fulltext DOI: https://doi.org/10.1016/j.pedn.2018.11.006
  • Kert SB, Şahiner A. Bilgisayar ve öğretim teknolojileri öğretmenliği bölümü 4. sınıf öğrencilerinin sanal zorbalık hakkındaki farkındalık durumlarının farklı değişkenlerce incelenmesi. Journal of Instructional Technologies & Teacher Education. [Internet]. 2016 Oct [cited 2021 July 24];5(3):127-134. Available from: http://dergipark.gov.tr/download/ article-file/276068
  • Elçi A, Seçkin Z. Cyberbullying awareness for mitigating consequences in higher education. J Interpers Violence. [Internet]. 2016 Apr [cited 2021 Oct 26]; 1-15. Available from: https:// journals.sagepub.com/doi/full/10.1177/0886260516646095 DOI: 10.1177/0886260516646095
  • Zilka GC. Awareness of esafety and potential online dangers among children and teenagers. Journal of Information Technology Education: Research. [Internet]. 2017 Sep [cited 2021 July 20];16:319-338. Available from: http://www.jite.org/documents/Vol16/JITEv16ResearchP319- 338Zilka3466.pdf
  • Pekşen Süslü D, Oktay A. Lise öğrencilerinde siber zorbalık ve siber mağduriyetle ilişkili bazı değişkenlerin incelenmesi. Elementary Education Online. [Internet]. 2018 Apr [cited 2021 Oct 26];17(4):1877-1895. Available from: https://app.trdizin.gov.tr/makale/ TXpJMU56YzJOZz09/lise-ogrencilerinde-siber-zorbalik-ve-siber-magduriyetle-iliskili-bazi-degiskenlerin-incelenmesi DOI: 10.17051/ ilkonline.2019.506884
  • Bridge EN, Duman N. Ergenlerde siber zorbalığa duyarlılığın demografik değişkenler açısından incelenmesi. Kıbrıs Türk Psikiyatri ve Psikoloji Dergisi. [Internet]. 2019 Nov [cited 2021 Oct 26];1(3):158-65. Available from: https://www.researchgate.net/publication/337367042 DOI:10.35365/ctjpp.19.1.20
  • Dikmen M, Çağlar A. Öğretmen adaylarının bilgisayar kullanımına ilişkin öz-yeterlik algısı ile siber zorbalık duyarlılığı arasındaki ilişkinin incelenmesi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. [Internet]. 2017 [cited 2021 June 22];31(1):261-277. Available from: http://acikerisim.ticaret.edu.tr/xmlui/handle/11467/1689?locale-attribute=en
  • İğdeli F. Üniversite öğrencilerinin siber zorbalık, siber mağduriyet ve siber zorbalık duyarlılıklarının çeşitli değişkenler bağlamında incelenmesi [master’s thesis]. [Eskişehir]: Anadolu Üniversitesi; 2018. 112 p.
  • Taylan HH, Aydın F, Topal M. Ortaokul öğrencilerinin sanal zorba olma durumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi: Sakarya ili örneği. Online Journal of Technology Addiction & Cyberbullying. [Internet]. 2017 June [cited 2021 Aug 05];4(1):41-59. Available from: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/320072
  • Chi PTL, Lan VTH , Nguyen Hanh Ngan NH, Linh NT. Online time, experience of cyber bullying and practices to cope with it among high school students in Hanoi. Health Psychology Open. [Internet]. 2020 June [cited 2022 Apr 09];7(1):2055102920935747. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7328359/ DOI: 10.1177/2055102920935747
  • Rodríguez-Álvarez JM, Yubero S, Navarro R, Larrañaga E. Relationship between socio-emotional competencies and the overlap of bullying and cyberbullying behaviors in primary school students. Eur J Investig Health Psychol Educ [Internet]. 2021 July [cited 2022 Apr 09];11:686–696. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/ articles/PMC8314355/ DOI: https://doi.org/10.3390/ejihpe11030049
  • Demir Ö, Seferoğlu SS. Bilgi okuryazarlığı, internet bağımlılığı, sanal aylaklık ve çeşitli diğer değişkenlerin sanal zorbalık ile ilişkisinin incelenmesi. Online Journal of Technology Addiction & Cyberbullying. [Internet]. 2016 June [cited 2021 July 21];3(1):1-26. Available from: http://dergipark.gov.tr/download/article-file/227462
  • Semerci A. Lise öğrencilerinin siber zorbalık ve mağduriyet durumlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi. [Internet]. 2017 Apr [cited 2021 July 23];25(4):1285-1300. Available from: http://www.kefdergi.com/pdf/25_4/Temmuz-2017_s. pdf#page=30
  • Wright MF, Wachs S. Does Parental Mediation Moderate the Longitudinal Association among Bystanders and Perpetrators and Victims of Cyberbullying?. Social Sciences. [Internet]. 2018 Nov. [cited 2022 Apr 09];7(11):231. Available from: https://www.mdpi.com/2076- 0760/7/11/231/htm DOI:10.3390/socsci7110231
Toplam 46 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Sağlık Kurumları Yönetimi
Bölüm Araştırma Makaleleri
Yazarlar

Seher Zengin 0000-0003-2638-6848

Makbule Tokur Kesgin 0000-0003-2729-8612

Erken Görünüm Tarihi 31 Ocak 2023
Yayımlanma Tarihi 31 Ocak 2023
Gönderilme Tarihi 8 Şubat 2022
Yayımlandığı Sayı Yıl 2023 Cilt: 8 Sayı: 1

Kaynak Göster

APA Zengin, S., & Tokur Kesgin, M. (2023). Lise Öğrencilerinin Sanal Zorbalık Farkındalıklarının Yordayıcısı Olarak Algılanan Sosyal Yetkinlik, Cinsiyet, Günlük İnternet Kullanım Süresi ve Ebeveyn Kontrolü. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 8(1), 45-52.
AMA Zengin S, Tokur Kesgin M. Lise Öğrencilerinin Sanal Zorbalık Farkındalıklarının Yordayıcısı Olarak Algılanan Sosyal Yetkinlik, Cinsiyet, Günlük İnternet Kullanım Süresi ve Ebeveyn Kontrolü. İKÇÜSBFD. Ocak 2023;8(1):45-52.
Chicago Zengin, Seher, ve Makbule Tokur Kesgin. “Lise Öğrencilerinin Sanal Zorbalık Farkındalıklarının Yordayıcısı Olarak Algılanan Sosyal Yetkinlik, Cinsiyet, Günlük İnternet Kullanım Süresi Ve Ebeveyn Kontrolü”. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi 8, sy. 1 (Ocak 2023): 45-52.
EndNote Zengin S, Tokur Kesgin M (01 Ocak 2023) Lise Öğrencilerinin Sanal Zorbalık Farkındalıklarının Yordayıcısı Olarak Algılanan Sosyal Yetkinlik, Cinsiyet, Günlük İnternet Kullanım Süresi ve Ebeveyn Kontrolü. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi 8 1 45–52.
IEEE S. Zengin ve M. Tokur Kesgin, “Lise Öğrencilerinin Sanal Zorbalık Farkındalıklarının Yordayıcısı Olarak Algılanan Sosyal Yetkinlik, Cinsiyet, Günlük İnternet Kullanım Süresi ve Ebeveyn Kontrolü”, İKÇÜSBFD, c. 8, sy. 1, ss. 45–52, 2023.
ISNAD Zengin, Seher - Tokur Kesgin, Makbule. “Lise Öğrencilerinin Sanal Zorbalık Farkındalıklarının Yordayıcısı Olarak Algılanan Sosyal Yetkinlik, Cinsiyet, Günlük İnternet Kullanım Süresi Ve Ebeveyn Kontrolü”. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi 8/1 (Ocak 2023), 45-52.
JAMA Zengin S, Tokur Kesgin M. Lise Öğrencilerinin Sanal Zorbalık Farkındalıklarının Yordayıcısı Olarak Algılanan Sosyal Yetkinlik, Cinsiyet, Günlük İnternet Kullanım Süresi ve Ebeveyn Kontrolü. İKÇÜSBFD. 2023;8:45–52.
MLA Zengin, Seher ve Makbule Tokur Kesgin. “Lise Öğrencilerinin Sanal Zorbalık Farkındalıklarının Yordayıcısı Olarak Algılanan Sosyal Yetkinlik, Cinsiyet, Günlük İnternet Kullanım Süresi Ve Ebeveyn Kontrolü”. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, c. 8, sy. 1, 2023, ss. 45-52.
Vancouver Zengin S, Tokur Kesgin M. Lise Öğrencilerinin Sanal Zorbalık Farkındalıklarının Yordayıcısı Olarak Algılanan Sosyal Yetkinlik, Cinsiyet, Günlük İnternet Kullanım Süresi ve Ebeveyn Kontrolü. İKÇÜSBFD. 2023;8(1):45-52.
 Kapak Resmi İndir

Creative Commons License 

Licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.