Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı Olan Bireylerde Yorgunluk Düzeyi ile Uyku Kalitesinin İlişkisi

Canan Bozkurt; Berna Akay; Tuğba Sınmaz

doi:10.20515/otd.655648

Araştırma Makalesi

Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı Olan Bireylerde Yorgunluk Düzeyi ile Uyku Kalitesinin İlişkisi

Yıl 2020, Cilt: 42 Sayı: 6, 627 - 638, 09.11.2020

Canan Bozkurt Berna Akay Tuğba Sınmaz

https://doi.org/10.20515/otd.655648

Öz

Bu çalışmanın amacı; KOAH’lı bireylerin yorgunluk düzeyi ile uyku kalitesi arasındaki ilişkiyi incelemektir. Araştırmanın örneklemini; Temmuz – Aralık 2018 tarihleri arasında Balıkesir’de bulunan bir devlet hastanesinin Göğüs Hastalıkları kliniğinde tedavi gören ve örnekleme dâhil edilme kriterlerine uyarak çalışmaya katılmayı kabul eden 209 KOAH'lı hastalar oluşturmuştur. Veriler, Birey Tanılama Formu, KOAH ve Astım Yorgunluk Ölçeği (KAYÖ) ve Richard Campbell Uyku Anketi (RCUA) ölçekleri kullanılarak yüz yüze görüşme tekniği ile toplanmıştır. Araştırmanın yürütülmesi için etik kurul izni, araştırmanın yapılacağı kurumdan ve katılımcılardan gerekli izinler alınmıştır. Analizler için bir istatistik programı kullanılmıştır. Çalışma kapsamına alınan hastaların yaş ortalaması 65,96±8,52 (48-90) olup %55’i 65 yaş ve üzeri, %62,2’si erkek hastalardan oluşmaktadır. Bireylerin KOAH yılı ortalaması 11,32 (1-45) idi ve %60,3’ünün 1-10 yıl arası tanı alan hastalardan oluştuğu saptandı. Örneklemi kapsayan bireylerin %90,4’ü KOAH dışında ek hastalığı bulunduğunu ifade ederken en çok sahip olunan hastalık birinci sırada Hipertansiyon (%63,6) iken takiben ikinci sırada Diabetes Mellitus (%35,9) idi. Araştırma kapsamına alınan hastaların yorgunluk puan ortalaması 68,11±12,12, uyku kalitesi puan ortalaması ise 61,71±12,44 idi. Çalışmaya dahil edilen KOAH’lı bireylerin yorgunluk düzeyi ile uyku kalitesi düzeyi arasında negatif yönde zayıf düzeyde bir ilişki saptanmıştır (r= -0,361; p<0,001). Araştırma kapsamına alınan KOAH'lı bireylerin yorgunluk düzeyinin arttıkça uyku kalitesinin azaldığı saptanmıştır. KOAH'lı bireylerin bakımında yorgunluğun değerlendirilmesi ve yönetilmesi, hastalık risklerinin kontrol altına alınarak uyku kalitesinin artmasını sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kronik obstrüktif akciğer hastalığı, uyku kalitesi, yorgunluk

Destekleyen Kurum

Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Bilimsel Araştırmalar Projeleri Birimi

Proje Numarası

BAP-19-1009-077

Kaynakça

1. Peters JB, Heijdra YF, Daudey L, Boer LM, Molema J, Richard Dekhuijzen PN, et al. Course of normal and abnormal fatigue in patients with chronic obstructive pulmonary disease, and its relationship with domains of health status. Patient Educ Couns. 2011;85(2):281–285.
2. Gift AG, Shepard CE. Fatigue and other symptoms in patients with chronic obstructive pulmonary disease: do women and men differ? J Obstet Gynecol Neonatal Nurs. 1999 Mar;28(2):201–208.
3. Antoniu SA, Petrescu E, Stanescu R, Anisie E, Boiculese L. Impact of fatigue in patients with chronic obstructive pulmonary disease: Results from an exploratory study. Ther Adv Respir Dis. 2016;10(1):26–33.
4. Small SP, Lamb M. Measurement of fatigue in chronic obstructive pulmonary disease and in asthma. Int J Nurs Stud. 2000;37(2):127–33.
5. Ream E, Richardson A. Fatigue in patients with cancer and chronic obstructive airways disease: a phenomenological enquiry. Int J Nurs Stud. 1997;34(1):44–53.
6. Wong CJ, Goodridge D, Marciniuk DD, Rennie D. Fatigue in patients with COPD participating in a pulmonary rehabilitation program. Int J Chron Obstruct Pulmon Dis. 2010;5:319–326.
7. Chen Y-W, Camp PG, Coxson HO, Road JD, Guenette JA, Hunt MA, et al. A comparison of pain, fatigue, dyspnea and their ımpact on quality of life in pulmonary rehabilitation participants with chronic obstructive pulmonary disease. COPD J Chronic Obstr Pulm Dis. 2018;15(1):65–72.
8. Baltzan MA, Scott AS, Wolkove N, Bailes S, Bernard S, Bourbeau J, et al. Fatigue in COPD: prevalence and effect on outcomes in pulmonary rehabilitation. Chron Respir Dis. 2011;8(2):119–128.
9. Guyatt GH, Berman LB, Townsend M, Pugsley SO, Chambers LW. A measure of quality of life for clinical trials in chronic lung disease. Thorax. 1987;42(10):773–778.
10. Arslan S, Öztunç G. Kronik obstrüktif akciğer hastalığı ve astım yorgunluk ölçeği’nin geçerlilik ve güvenirliği. Turkish J Res Dev Nurs. 2013;1:1–10.
11. Karagözoğlu Ş, Çabuk S, Tahta Y, Temel F. Hastanede yatan yetişkin hastaların uykusunu etkileyen bazı faktörler. Toraks Derg. 2007;8(4):234–240.
12. Karaman Özlü Z, Özer N. Richard-Campbell sleep questionnaire validity and reliability study. J Turkish Sleep Med. 2015;2(2):29–32.
13. Budhiraja R. Insomnia in chronic obstructive pulmonary disease: breathless and sleepless. Sleep Med. 2013;14(12):1233–1234.
14. Klink M, Quan SF. Prevalence of reported sleep disturbances in a general adult population and their relationship to obstructive airways diseases. Chest. 1987;91(4):540–546.
15. Budhiraja R, Parthasarathy S, Budhiraja P, Habib MP, Wendel C, Quan SF. Insomnia in patients with COPD. Sleep. 2012 Mar;35(3):369–375.
16. Jen R, Li Y, Owens RL, Malhotra A. Sleep in chronic obstructive pulmonary disease: evidence gaps and challenges. Can Respir J. 2016;2016:1–5.
17. Çinar S, Olgun N. Determining of fatigue and sleep disturbance in patients with chronic obstructive pulmonary disease. Turkiye Klin J Nurs Sci. 2010;2(1):24–31.
18. Yılmaz CK, Kapucu S. The effect of progressive relaxation exercises on fatigue and sleep quality in ındividuals with COPD. Holist Nurs Pract. 2017;31(6):369–377.
19. Akgün Şahin Z, Dayapoğlu N. Effect of progressive relaxation exercises on fatigue and sleep quality in patients with chronic obstructive lung disease (COPD). Complement Ther Clin Pract. 2015;21(4):277–81.
20. Dignani L, Toccaceli A, Lucertini C, Petrucci C, Lancia L. Sleep and quality of life in people with COPD: a descriptive-correlational study. Clin Nurs Res. 2016;25(4):432–447.
21. Bayram D, Demir Y. Effect of fatigue and sleep quality on the quality of life in patient with Type 2 Diabetes. Turkiye Klin J Nurs. 2016;8(2):131–139.
22. Ulusoy M, Kukulu K. Kadınlarda uyku sorunlarının menopoz ile ilişkisi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2013;2(2):206-213.
23. Doğan, B. (2013). Kronik obstrüktif akciğer hastalığı tanısı alan hastalarda uyku kalitesi ve yorgunluğun belirlenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yakın Doğu Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Programı, Lefkoşa, KKTC.
24. Köktürk O, Çiftçi TU. Obezite-hipoventilasyon sendromu. Solunum. 2003;51(1):107–116.
25. Yıldırım, M. (2006). Kronik obstrüktif akciğer hastalığı tanısı ile hastaneye başvuran bireylerin yorgunluk düzeylerinin belirlenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Programı, Kayseri.
26. Akbal S. (2003). KOAH hastalarının günlük yaşam aktivitelerini etkileyen yorgunluğun değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Programı, Bolu.
27. Lee KA. An overview of sleep and common sleep problems. ANNA Journal. 1997 12;24(6):614-625.

The Relationship Between Fatigue Level and Sleep Quality in Patients with Chronic Obstructive Pulmonary Disease

Yıl 2020, Cilt: 42 Sayı: 6, 627 - 638, 09.11.2020

Canan Bozkurt Berna Akay Tuğba Sınmaz

https://doi.org/10.20515/otd.655648

Öz

The aim of this study; the aim of this study is to investigate the relationship between fatigue and sleep quality of COPD patients. The sample of the research; Between July and December 2018, 209 patients with COPD who were treated in the Chest Diseases Clinic of a public hospital in Balıkesir and accepted to participate in the study were included in the study. Data were collected by using Individual Identification Form, COPD and Asthma Fatigue Scale (RCT) and Richard Campbell Sleep Questionnaire (RCUA). Ethics committee permission was obtained for conducting the study and necessary permissions were obtained from the institution and participants. A statistical program was used for analysis. The mean age of the patients included in the study was 65.96 ± 8.52 (48-90), 55% of whom were 65 years and older and 62.2% of them were male. The mean COPD year of the patients was 11.32 (1-45) and 60.3% of the patients were diagnosed between 1-10 years. While 90.4% of the subjects included additional disease other than COPD, the most common disease was Hypertension (63.6%) followed by Diabetes Mellitus (35.9%). The mean fatigue score of the patients included in the study was 68.11 ± 12.12, and the mean sleep quality score was 61.71±12.44. There was a negatively weak correlation between fatigue and sleep quality of COPD patients (r = -0.361; p <0.001). It was found that sleep quality decreased as the fatigue level of COPD patients increased. It is thought that assessment and management of fatigue in the care of individuals with COPD will improve sleep quality by controlling disease risks.

Anahtar Kelimeler

Chronic obstructive pulmonary disease; sleep quality; fatigue

Proje Numarası

BAP-19-1009-077

Kaynakça

1. Peters JB, Heijdra YF, Daudey L, Boer LM, Molema J, Richard Dekhuijzen PN, et al. Course of normal and abnormal fatigue in patients with chronic obstructive pulmonary disease, and its relationship with domains of health status. Patient Educ Couns. 2011;85(2):281–285.
2. Gift AG, Shepard CE. Fatigue and other symptoms in patients with chronic obstructive pulmonary disease: do women and men differ? J Obstet Gynecol Neonatal Nurs. 1999 Mar;28(2):201–208.
3. Antoniu SA, Petrescu E, Stanescu R, Anisie E, Boiculese L. Impact of fatigue in patients with chronic obstructive pulmonary disease: Results from an exploratory study. Ther Adv Respir Dis. 2016;10(1):26–33.
4. Small SP, Lamb M. Measurement of fatigue in chronic obstructive pulmonary disease and in asthma. Int J Nurs Stud. 2000;37(2):127–33.
5. Ream E, Richardson A. Fatigue in patients with cancer and chronic obstructive airways disease: a phenomenological enquiry. Int J Nurs Stud. 1997;34(1):44–53.
6. Wong CJ, Goodridge D, Marciniuk DD, Rennie D. Fatigue in patients with COPD participating in a pulmonary rehabilitation program. Int J Chron Obstruct Pulmon Dis. 2010;5:319–326.
7. Chen Y-W, Camp PG, Coxson HO, Road JD, Guenette JA, Hunt MA, et al. A comparison of pain, fatigue, dyspnea and their ımpact on quality of life in pulmonary rehabilitation participants with chronic obstructive pulmonary disease. COPD J Chronic Obstr Pulm Dis. 2018;15(1):65–72.
8. Baltzan MA, Scott AS, Wolkove N, Bailes S, Bernard S, Bourbeau J, et al. Fatigue in COPD: prevalence and effect on outcomes in pulmonary rehabilitation. Chron Respir Dis. 2011;8(2):119–128.
9. Guyatt GH, Berman LB, Townsend M, Pugsley SO, Chambers LW. A measure of quality of life for clinical trials in chronic lung disease. Thorax. 1987;42(10):773–778.
10. Arslan S, Öztunç G. Kronik obstrüktif akciğer hastalığı ve astım yorgunluk ölçeği’nin geçerlilik ve güvenirliği. Turkish J Res Dev Nurs. 2013;1:1–10.
11. Karagözoğlu Ş, Çabuk S, Tahta Y, Temel F. Hastanede yatan yetişkin hastaların uykusunu etkileyen bazı faktörler. Toraks Derg. 2007;8(4):234–240.
12. Karaman Özlü Z, Özer N. Richard-Campbell sleep questionnaire validity and reliability study. J Turkish Sleep Med. 2015;2(2):29–32.
13. Budhiraja R. Insomnia in chronic obstructive pulmonary disease: breathless and sleepless. Sleep Med. 2013;14(12):1233–1234.
14. Klink M, Quan SF. Prevalence of reported sleep disturbances in a general adult population and their relationship to obstructive airways diseases. Chest. 1987;91(4):540–546.
15. Budhiraja R, Parthasarathy S, Budhiraja P, Habib MP, Wendel C, Quan SF. Insomnia in patients with COPD. Sleep. 2012 Mar;35(3):369–375.
16. Jen R, Li Y, Owens RL, Malhotra A. Sleep in chronic obstructive pulmonary disease: evidence gaps and challenges. Can Respir J. 2016;2016:1–5.
17. Çinar S, Olgun N. Determining of fatigue and sleep disturbance in patients with chronic obstructive pulmonary disease. Turkiye Klin J Nurs Sci. 2010;2(1):24–31.
18. Yılmaz CK, Kapucu S. The effect of progressive relaxation exercises on fatigue and sleep quality in ındividuals with COPD. Holist Nurs Pract. 2017;31(6):369–377.
19. Akgün Şahin Z, Dayapoğlu N. Effect of progressive relaxation exercises on fatigue and sleep quality in patients with chronic obstructive lung disease (COPD). Complement Ther Clin Pract. 2015;21(4):277–81.
20. Dignani L, Toccaceli A, Lucertini C, Petrucci C, Lancia L. Sleep and quality of life in people with COPD: a descriptive-correlational study. Clin Nurs Res. 2016;25(4):432–447.
21. Bayram D, Demir Y. Effect of fatigue and sleep quality on the quality of life in patient with Type 2 Diabetes. Turkiye Klin J Nurs. 2016;8(2):131–139.
22. Ulusoy M, Kukulu K. Kadınlarda uyku sorunlarının menopoz ile ilişkisi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2013;2(2):206-213.
23. Doğan, B. (2013). Kronik obstrüktif akciğer hastalığı tanısı alan hastalarda uyku kalitesi ve yorgunluğun belirlenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yakın Doğu Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Programı, Lefkoşa, KKTC.
24. Köktürk O, Çiftçi TU. Obezite-hipoventilasyon sendromu. Solunum. 2003;51(1):107–116.
25. Yıldırım, M. (2006). Kronik obstrüktif akciğer hastalığı tanısı ile hastaneye başvuran bireylerin yorgunluk düzeylerinin belirlenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Programı, Kayseri.
26. Akbal S. (2003). KOAH hastalarının günlük yaşam aktivitelerini etkileyen yorgunluğun değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Programı, Bolu.
27. Lee KA. An overview of sleep and common sleep problems. ANNA Journal. 1997 12;24(6):614-625.

Toplam 27 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil	Türkçe
Konular	Sağlık Kurumları Yönetimi
Bölüm	ORİJİNAL MAKALELER / ORIGINAL ARTICLES
Yazarlar	Canan Bozkurt 0000-0001-8034-4062 Berna Akay 0000-0002-8316-6545 Tuğba Sınmaz 0000-0002-7360-7597
Proje Numarası	BAP-19-1009-077
Yayımlanma Tarihi	9 Kasım 2020
Yayımlandığı Sayı	Yıl 2020 Cilt: 42 Sayı: 6

Kaynak Göster

Vancouver	Bozkurt C, Akay B, Sınmaz T. Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı Olan Bireylerde Yorgunluk Düzeyi ile Uyku Kalitesinin İlişkisi. Osmangazi Tıp Dergisi. 2020;42(6):627-38.

Makale Dosyaları

Tam Metin