Öz
Kapitalizm, hayatımızda var olan birçok şeyi metalaştırmış, kültürü de alınıp satılan, pazarlanan bir nesne haline getirmiştir. Tüketim kültürü, doyum noktası olmayan tüketim toplumunu ortaya çıkartmıştır. Küreselleşme olgusuyla birlikte tüketim geniş kesimlere yayılmış ve batı menşeli devletlerin kültürlerinin yayılmasına da ön ayak olmuştur. ABD diğer devletler üzerinde hegemonya kurarak kendi kültürünü yaymaya çalışmakta ve yaptığı filmlerle birlikte dünyaya kendi kültürünü ve ideolojisini yaymaktadır. Bunun en büyük örneği Marvel Stüdyosudur. Marvel, ürettiği süper kahramanlarla ABD’nin gücünü göstermeye çalışmaktadır böylece piyasaya sürdüğü filmlerle ABD propagandası yapmakta ve bunu geniş kesimlere yaymaktadır. Bu çalışmanın temel amacı kültür endüstrisinin faaliyet alanlarından biri olan sinemanın yeri ve önemine değinilerek tüketim kültürü üzerindeki etkisini ortaya çıkarmaktır. Çalışma nitel bir çalışmadır ve çalışmada nitel araştırma desenlerinden derinlemesine görüşme yöntemi tercih edilmiştir. Araştırma verileri Marvel filmlerini izleyen on çocuk ve ailesinden elde edilmiştir. Verilerin toplanmasında yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Toplanan veriler analiz edilerek çeşitli yorum ve önerilerde bulunulmuştur. Araştırmanın bulgularına göre Marvel filmlerinin çocukların tüketme eylemleri üzerinde etkili olduğu, çocukların filmle ilgili ürünler istedikleri ve çocukların istedikleri bu ürünlerin aile bütçesini zorladığı görülmektedir.
Anahtar Kelimeler
Tüketim Kültürü Sinema Marvel Filmleri ABD Tahakkümü Kültür Emperyalizmi.
Kaynakça
- Adorno, T. W. (2003). Kültür endüstrisini yeniden düşünürken. (B. O. Doğan, Çev.). İstanbul: Cogito Dergisi. (Orijinal çalışma basım tarihi 1947)
- Adorno, T. W. (2007). Kültür endüstrisi kültür yönetimi. (N. Ülner, M. Tüzel, E. Gen, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 1944)
- Ahioğlu, N. ve Güney N. (2007). Popüler kültür ve çocuk. Ankara: Dipnot Yayınları.
- Akbulut, D. (2012). Sinemanın ilkleri Avrupa sineması. İstanbul: Etik Yayınları.
- Altun, A. (2008). Türkiye’de medya okuryazarlığı. İlköğretmen Eğitimci Dergisi, 16, 30-34.
- Andrew, J. D., (2010). Büyük sinema kuramları. (Çev. Z. Atam). İstanbul: Doruk Yayımcılık. (Orijinal çalışma basım tarihi 1976)
- Avşar, Z. (2013). Medya okuryazarlığı. İletişim ve Diplomasi, (2), 5-17.
- Aydoğan, F. (2005). Medya ve tüketim kültürü üzerine eleştirel bir analiz. İstanbul: Türkmen Kitabevi.
- Bauman, Z. (2020). Küreselleşme toplumsal sonuçları (9. Baskı). (Çev. A. Yılmaz). İstanbul: Ayrıntı Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 1998)
- Britannica, The Editors of Encyclopaedia. (2021 Ocak 27). Stan Lee. Encyclopedia Britannica, Erişim 11 Ağustos 2021, https://www.britannica.com/biography/Stan-Lee.
- Brundige, A. (2015). The rise of marvel and DC's transmedia superheroes: Comic book adaptations, fanboy auteurs, and guiding fan reception (Unpublished master’s thesis). The University of Western Ontario, Canada.
- Büker, Ş. ve Topçu, Y. G. (2019). Sinema: Tarih-kuram eleştiri. İstanbul: İthaki.
- Çakır, V. ve Çakır, V. (2010). Televizyon bağımlılığı. Konya: Literatürk Yayınları.
- Çimen, Ü. (2020). Kültür endüstrisinin yeniden üretiminde kitle iletişim araçlarının görevleri: Theodor W. Adorno değerlendirmesi. OPUS-Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 16(29), 2316-2345.
- Dağtaş, B. ve Dağtaş, E. (2009). Medya tüketim kültürü ve yaşam tarzları, Türkiye medyasından örüntüler. Ankara: Ütopya Yayınevi.
- Dağtaş, E., Aydın, N. ve Yılmaz, Ç. (2018). Sinemanın ekonomi politiği: 2016 yılı verileri üzerine bir değerlendirme. TRT Akademi, 3(5) 186-218.
- Dalgalıdere, S. (2011). Eleştirel ekonomi politiğe bakış. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(2), 70-85.
- Gürbüz, Ö. N. (2014). Modern sinemanın erken tarihi ve modern sinema örneği olarak Jean Luc Godard sineması. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Elektronik Dergisi, 2(4), 160-180.
- Hazin, J. (2019). The Marvel media method: Negotiations in transmedia franchise structure and fan participation. Unpublished Master’s thesis, Vassar College, New York.
- Kalafat Çat, A. (2018). Reklamlardaki çizgi film karakterlerinin çocuk tüketicilerin satın alma davranışına etkisi, International Journal of Eurasian Education and Culture, (5), 155-171.
- Karakoç, E. (Ed.). (2009). Medya ve popüler kültür. İstanbul: Literatürk Akademi.
- Karaman, K. (2010). Çizgi/dizi film karakterlerinin çocukların tüketim alışkanlıkları üzerine etkisi (Giresun örneği). Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, (7), 66-84.
- Kurt, Ş. (2018). Sinema izleme kültürü ve toplumsal gelişimi. Asya’dan Avrupa’ya Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, (4), 23-38.
- Marvel Comics. (2021, Mart 21). Vikipedia. https://tr.wikipedia.org/wiki/Marvel_Comics Monaco, J. (2018). Bir film nasıl okunur? (T. Göbekçin, Çev.). İstanbul: Alfa Yayım. (Orijinal çalışma basım tarihi 1977)
- Nar, M. Ş. (2015). Küreselleşmenin tüketim kültürü üzerindeki etkisi: Teknoloji tüketimi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 8(37), 941- 954.
- Odabaşı, Y. (2017). Tüketim Kültürü. İstanbul: Aura Yayınları.
- Özkan, S. (2017). Marvel hakkında bilmeniz gereken her şey. (E. Yavuz, Çev.). İstanbul: Beta Kids Yayıncılık. (Orijinal çalışma basım tarihi 2016)
- Özsoy, A. (2017). Sinema, yeni seyir deneyimleri ve çocuk izleyici. TRT Akademi, 2(4), 356-374.
- Postman, N. (2020). Televizyon: Öldüren eğlence (10. Basım). (O. Akınhay, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 2005).
- Radikal gazetesi (10 Aralık 2014). 1939'da Yayınlanan İlk Marvel Çizgi Romanı Hakkında Bilmiyor Olabileceğiniz 8 Şey. http://www.radikal.com.tr/radikalist/1939da-yayinlanan-ilk-marvel-cizgi-romani-hakkinda-bilmiyor-olabileceginiz-8-sey-1248336/
- Ritzer, G. (2020). Toplumun Mcdonaldlaştırılması. Çağdaş toplum yaşamının değişen karakteri üzerine bir inceleme. (Çev. A. E. Pilgir). İstanbul: Ayrıntı Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi: 1993)
- Ryan, M. ve Kellner, D. (2016). Politik kamera (3. Baskı). (E. Özsayar, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 1988)
- Sadakaoğlu, M. C. (2020). Reklam, ikna ve ideoloji (1. Baskı). İstanbul: Kriter Yayınları.
- Said, W. E. (2019). Kültür ve emperyalizm. (N. Alpay, Çev.). İstanbul: Metis Yayıncılık. (Orijinal çalışma basım tarihi 1994)
- Sennett, R. (2015). Yeni kapitalizmin kültürü (3. Baskı). (A. Onocak, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 2007)
- Smith, G. N. (2003). (Editör) Dünya sinema tarihi. (A. Fethi, Çev.). Ankara: Kabalcı Yayınevi. (Orijinal çalışma basım tarihi 1999).
- Taylan H.H., Arklan, Ü. (2008). Medya ve kültür: Kültürün medya aracılığıyla küreselleşmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 85-97.
- Thomson, D. (2018). Bir film nasıl izlenir?. (Çev.A. Ay). İstanbul: Alfa Basım. (Orijinal çalışma basım tarihi 2016)
- Tomlinson, J. (2020). Kültürel emperyalizm eleştirel bir giriş (2. Baskı). (E. Zeybekoğlu, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 1991)
- Topçu, Y. G. (2010). Hollywood’a yeniden bakmak. Ankara: De ki Yayınları.
- Wollen, P. (2004). Sinemada göstergeler ve anlam. (Çev. Z. Aracagök, ve B. Doğan). İstanbul: Metis Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 1973)
- Yazıcı, T. (2018). Sinema animasyon filmlerinin çocukların satın alma davranışlarına etkisi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6 (72), 405-425.
- Yeter, K. (2017). Uluslararası politikada kültürel emperyalizm ve propaganda çerçevesinde ABD merkezli sinema endüstrisinin rolü (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi, İzmir.
- Yetkiner, B. (Ed.). (2020). Sinema ve iletişim çalışmaları. Ankara: Akademisyen Kitabevi.
Öz
Capitalism has commodified many things that exist in our lives and has made culture an object that is bought and sold. Consumption culture has revealed the consumer society that has no saturation point. With the phenomenon of globalization, consumption has spread to large segments and has also paved the way for the spread of cultures of western origin states. The USA tries to spread its own culture by establishing hegemony over other states and spreads its own culture and ideology to the world with the films it makes. The biggest example of this is Marvel Studio. Marvel is trying to show the power of the USA with the superheroes it produces, so it makes US propaganda with the films it releases and spreads it to large segments. The main purpose of this study is to reveal the effect of cinema, which is one of the fields of activity of the culture industry, on the consumption of culture by touching on its place and importance of it. The study is a qualitative study and the in-depth interview method, one of the qualitative research designs, was preferred in the study. Research data were obtained from ten children and their families who watched Marvel movies. A semi-structured interview form was used to collect data. The collected data were analyzed and various comments and suggestions were made. According to the findings of the research, it is seen that Marvel movies are effective on children's consumption actions, children want movie-related products and these products children want to force the family budget.
Anahtar Kelimeler
Tüketim Kültürü Sinema Marvel Filmleri ABD Tahakkümü Kültür Emperyalizmi.
Kaynakça
- Adorno, T. W. (2003). Kültür endüstrisini yeniden düşünürken. (B. O. Doğan, Çev.). İstanbul: Cogito Dergisi. (Orijinal çalışma basım tarihi 1947)
- Adorno, T. W. (2007). Kültür endüstrisi kültür yönetimi. (N. Ülner, M. Tüzel, E. Gen, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 1944)
- Ahioğlu, N. ve Güney N. (2007). Popüler kültür ve çocuk. Ankara: Dipnot Yayınları.
- Akbulut, D. (2012). Sinemanın ilkleri Avrupa sineması. İstanbul: Etik Yayınları.
- Altun, A. (2008). Türkiye’de medya okuryazarlığı. İlköğretmen Eğitimci Dergisi, 16, 30-34.
- Andrew, J. D., (2010). Büyük sinema kuramları. (Çev. Z. Atam). İstanbul: Doruk Yayımcılık. (Orijinal çalışma basım tarihi 1976)
- Avşar, Z. (2013). Medya okuryazarlığı. İletişim ve Diplomasi, (2), 5-17.
- Aydoğan, F. (2005). Medya ve tüketim kültürü üzerine eleştirel bir analiz. İstanbul: Türkmen Kitabevi.
- Bauman, Z. (2020). Küreselleşme toplumsal sonuçları (9. Baskı). (Çev. A. Yılmaz). İstanbul: Ayrıntı Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 1998)
- Britannica, The Editors of Encyclopaedia. (2021 Ocak 27). Stan Lee. Encyclopedia Britannica, Erişim 11 Ağustos 2021, https://www.britannica.com/biography/Stan-Lee.
- Brundige, A. (2015). The rise of marvel and DC's transmedia superheroes: Comic book adaptations, fanboy auteurs, and guiding fan reception (Unpublished master’s thesis). The University of Western Ontario, Canada.
- Büker, Ş. ve Topçu, Y. G. (2019). Sinema: Tarih-kuram eleştiri. İstanbul: İthaki.
- Çakır, V. ve Çakır, V. (2010). Televizyon bağımlılığı. Konya: Literatürk Yayınları.
- Çimen, Ü. (2020). Kültür endüstrisinin yeniden üretiminde kitle iletişim araçlarının görevleri: Theodor W. Adorno değerlendirmesi. OPUS-Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 16(29), 2316-2345.
- Dağtaş, B. ve Dağtaş, E. (2009). Medya tüketim kültürü ve yaşam tarzları, Türkiye medyasından örüntüler. Ankara: Ütopya Yayınevi.
- Dağtaş, E., Aydın, N. ve Yılmaz, Ç. (2018). Sinemanın ekonomi politiği: 2016 yılı verileri üzerine bir değerlendirme. TRT Akademi, 3(5) 186-218.
- Dalgalıdere, S. (2011). Eleştirel ekonomi politiğe bakış. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(2), 70-85.
- Gürbüz, Ö. N. (2014). Modern sinemanın erken tarihi ve modern sinema örneği olarak Jean Luc Godard sineması. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Elektronik Dergisi, 2(4), 160-180.
- Hazin, J. (2019). The Marvel media method: Negotiations in transmedia franchise structure and fan participation. Unpublished Master’s thesis, Vassar College, New York.
- Kalafat Çat, A. (2018). Reklamlardaki çizgi film karakterlerinin çocuk tüketicilerin satın alma davranışına etkisi, International Journal of Eurasian Education and Culture, (5), 155-171.
- Karakoç, E. (Ed.). (2009). Medya ve popüler kültür. İstanbul: Literatürk Akademi.
- Karaman, K. (2010). Çizgi/dizi film karakterlerinin çocukların tüketim alışkanlıkları üzerine etkisi (Giresun örneği). Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, (7), 66-84.
- Kurt, Ş. (2018). Sinema izleme kültürü ve toplumsal gelişimi. Asya’dan Avrupa’ya Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, (4), 23-38.
- Marvel Comics. (2021, Mart 21). Vikipedia. https://tr.wikipedia.org/wiki/Marvel_Comics Monaco, J. (2018). Bir film nasıl okunur? (T. Göbekçin, Çev.). İstanbul: Alfa Yayım. (Orijinal çalışma basım tarihi 1977)
- Nar, M. Ş. (2015). Küreselleşmenin tüketim kültürü üzerindeki etkisi: Teknoloji tüketimi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 8(37), 941- 954.
- Odabaşı, Y. (2017). Tüketim Kültürü. İstanbul: Aura Yayınları.
- Özkan, S. (2017). Marvel hakkında bilmeniz gereken her şey. (E. Yavuz, Çev.). İstanbul: Beta Kids Yayıncılık. (Orijinal çalışma basım tarihi 2016)
- Özsoy, A. (2017). Sinema, yeni seyir deneyimleri ve çocuk izleyici. TRT Akademi, 2(4), 356-374.
- Postman, N. (2020). Televizyon: Öldüren eğlence (10. Basım). (O. Akınhay, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 2005).
- Radikal gazetesi (10 Aralık 2014). 1939'da Yayınlanan İlk Marvel Çizgi Romanı Hakkında Bilmiyor Olabileceğiniz 8 Şey. http://www.radikal.com.tr/radikalist/1939da-yayinlanan-ilk-marvel-cizgi-romani-hakkinda-bilmiyor-olabileceginiz-8-sey-1248336/
- Ritzer, G. (2020). Toplumun Mcdonaldlaştırılması. Çağdaş toplum yaşamının değişen karakteri üzerine bir inceleme. (Çev. A. E. Pilgir). İstanbul: Ayrıntı Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi: 1993)
- Ryan, M. ve Kellner, D. (2016). Politik kamera (3. Baskı). (E. Özsayar, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 1988)
- Sadakaoğlu, M. C. (2020). Reklam, ikna ve ideoloji (1. Baskı). İstanbul: Kriter Yayınları.
- Said, W. E. (2019). Kültür ve emperyalizm. (N. Alpay, Çev.). İstanbul: Metis Yayıncılık. (Orijinal çalışma basım tarihi 1994)
- Sennett, R. (2015). Yeni kapitalizmin kültürü (3. Baskı). (A. Onocak, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 2007)
- Smith, G. N. (2003). (Editör) Dünya sinema tarihi. (A. Fethi, Çev.). Ankara: Kabalcı Yayınevi. (Orijinal çalışma basım tarihi 1999).
- Taylan H.H., Arklan, Ü. (2008). Medya ve kültür: Kültürün medya aracılığıyla küreselleşmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 85-97.
- Thomson, D. (2018). Bir film nasıl izlenir?. (Çev.A. Ay). İstanbul: Alfa Basım. (Orijinal çalışma basım tarihi 2016)
- Tomlinson, J. (2020). Kültürel emperyalizm eleştirel bir giriş (2. Baskı). (E. Zeybekoğlu, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 1991)
- Topçu, Y. G. (2010). Hollywood’a yeniden bakmak. Ankara: De ki Yayınları.
- Wollen, P. (2004). Sinemada göstergeler ve anlam. (Çev. Z. Aracagök, ve B. Doğan). İstanbul: Metis Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 1973)
- Yazıcı, T. (2018). Sinema animasyon filmlerinin çocukların satın alma davranışlarına etkisi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6 (72), 405-425.
- Yeter, K. (2017). Uluslararası politikada kültürel emperyalizm ve propaganda çerçevesinde ABD merkezli sinema endüstrisinin rolü (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi, İzmir.
- Yetkiner, B. (Ed.). (2020). Sinema ve iletişim çalışmaları. Ankara: Akademisyen Kitabevi.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Radyo-Televizyon |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 31 Aralık 2022 |
| Gönderilme Tarihi | 13 Kasım 2022 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022Cilt: 4 Sayı: 2 |
