Öz
Social media, where we can carry out all kinds of communication, has now become the sole means of following the agenda, and all kinds of information from education to trade, from art to politics have become transferred to individuals in particular and to the masses in general through social networks. In particular, social networks such as X have become a platform where individuals receive news from their environment and the world by taking an important position in the extremely rapid circulation of information - #hastag (tagging), TT (Trending Topic). Although social media is a medium where information is obtained extremely quickly, this speed does not always mean that accurate information is communicated. Moreover, during periods such as war, natural disasters and elections, social media disinformation is seen to intensify, the line between fact and fiction is blurred and the right to receive accurate information, which is one of the most fundamental rights of society, is disrupted. In this study, by focusing on the relationship between social media, disinformation and fake news, the fake news that emerged during the 14 May General Election process was subjected to content analysis, and 118 of the 125 news analysed were found to be false. The most common type of disinformation was found to be false association.
Anahtar Kelimeler
Fake News Disinformation Social Media 2023 General Elections.
Kaynakça
- Akyüz, S. S. (2020). Yanlış bilgi salgını: COVID-19 salgını döneminde Türkiye'de dolaşıma giren sahte haberler. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi(34), 422-444. doi:https://doi.org/10.31123/akil.779920
- Akyüz, S. S., Gülnar, B., & Kazaz, M. (2021). Yeni medyada haber güvenilirliği sorunu: Üniversite öğrencilerinin sahte/yalan haberlere yönelik doğrulama refleksleri. Opus International Journal of Society Researches, 17(36), 2816-2840. doi:https://doi.org/10.26466/opus.838464
- Allcott, H., & Gentzkow, M. (2017). Social media and fake news in the 2016 election. Journal of economic perspectives, 31(2), 211-236. doi:DOI: 10.1257/jep.31.2.211
- Alpay, Y. (2017). Yalanın siyaseti. Destek Publishing and Media Group.
- Aydın , A. F. (2020). Post-truth dönemde sosyal medyada dezenformasyon: Covid-19 (yeni koronavirüs) pandemi süreci. Asya Studies, 4(12), 76-90. doi:https://doi.org/10.31455/asya.740420
- Binark , M., & Löker, K. (2011). Sivil toplum örgütleri için bilişim rehberi. STGM.
- Binark, F., & Bayraktutan, G. (2013). Ayın karanlık yüzü yeni medya ve etik. Kalkedon Yayınları.
- Bozkurt, F. (2021). Covıd-19 pandemi sürecindeki sahte ve yalan haberlerin bir getirisi: İnfodeminin Türkiye bağlamında incelenmesi. Uluslararası Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, 4(7), 135-151.
- Dezenformasyonla Mücadele Merkezi. (2023). DMM. 2 Aralık 2023 tarihinde https://www.dmm.gov.tr/#dmm-ne-yapar adresinden erişilmiştir.
- Elitaş, T. (2022). Dijital manipülasyon ‘deepfake’ teknolojisi ve olmayanın inandırıcılığı. Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(49), 113-128.
- Eraslan, L. (2020). Sosyal medya ve algı yönetimi (Genişletişmiş 2. b.). Anı Yayıncılık.
- Erkan, G., & Ayhan, A. (2018). Siyasal iletişimde dezenformasyon ve sosyal medya: Bir doğrulama platformu olarak teyit. org. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi(29), 202-223. doi:https://doi.org/10.31123/akil.458933
- Eyüboğlu, E., & Kodak, D. (2023). İnfodemi ve dijital kamusal alan: Afet dönemi özelinde bir araştırma. TRT Akademi, 8(18), 528-551. doi:https://doi.org/10.37679/trta.1277312
- İletişim Başkanlığı. (2022, 5 Ağustos). İletişim Başkanlığı bünyesinde Dezenformasyonla Mücadele Merkezi oluşturuldu. 2 Aralık 2023 tarihinde https://www.iletisim.gov.tr/turkce/haberler/detay/iletisim-baskanligi-bunyesinde-dezenformasyonla-mucadele-merkezi-olusturuldu adresinden erişilmiştir.
- Kaplan, A. M., & Haenlein , M. (2010). Users of the world, unite! The challenges and opportunities of social media. Business Horizons, 53(1), 59-68. doi:http://dx.doi.org/10.1016/j.bushor.2009.09.003
- Karagöz, K. (2018). Post truth çağında yayıncılığın geleceği. TRT Akademi, 3(6), 678-708. Kavaklı, N. (2019). Yalan haberle mücadele ve internet teyit/doğrulama platformları. Erciyes İletişim Dergisi, 6(1), 663-682. doi:https://doi.org/10.17680/erciyesiletisim.453398
- Kılıç, D., & İspir, N. B. (2020). Sosyal medyada haber içeriklerine güven ve kullanıcı motivasyonları. Anadolu Üniversitesi İletişim Bilimleri Fakültesi Uluslararası Hakemli Dergisi, 28(1), 269-288.
- Kiraz, E. (2019). Sosyal medya ve algi yönetimi: İngiltere'nin brexit sürecinde sosyal medya dezenformasyonu. Paradoks Ekonomi Sosyoloji ve Politika Dergisi, 15(1), 1-16.
- Kocabay Şener , N. (2018). “Doğruluk kontrol merkezi” ve “yalan haber” kavramlarına ilişkin içeriklerin medyada yansımasının araştırılması. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi(29), 355-373. doi:https://doi.org/10.31123/akil.454397
- Lazer, D. M., Baum, M. A., Benkler, Y., Berinsky, A. J., Greenhill, K. M., Menczer, F., & .. &. (2018). The science of fake news. Science, 359(6380), 1094-1096. doi:10.1126/science.aao2998.
- Narin, B. (2018). Kişiselleştirilmiş çevrimiçi haber akışının yankı odası etkisi, filtre balonu ve siberbalkanizasyon kavramları çerçevesinde incelenmesi. Selçuk İletişim, 11(2), 232-251. doi:https://doi.org/10.18094/josc.340471
- Neuendorf , K. A. (2002). The content analysis guidebook. Sage. Oxford Languages. (2016). World of the year 2016. 25 Ekim 2023 tarihinde https://languages.oup.com/word-of-the-year/2016/ adresinden erişilmiştir.
- Pennycook, G., & Rand, D. G. (2021). The psychology of fake news. Trends in Cognitive Sciences, 25(5), 388-402. doi:https://doi.org/10.1016/j.tics.2021.02.007
Öz
İletişimin her türlüsünü gerçekleştirebildiğimiz sosyal medya artık gündemi takip etmenin de yegâne araçları haline gelmiş, eğitimden ticarete, sanattan siyasete kadar her türlü bilgi sosyal ağlar vasıtasıyla özelde bireylere genelde ise kitlelere aktarılır hale gelmiştir. Özellikle X gibi sosyal ağlar, bilginin son derece hızlı bir şekilde dolaşıma sokulmasında - #hastag (etiketleme), TT (Trend Topic) – önemli bir konuma gelerek bireylerin içinde bulunduğu çevre ve dünyadan haberleri aldığı bir platform haline gelmiştir. Her ne kadar sosyal medya bilginin son derece hızlı bir şekilde elde edildiği mecra olsa da, bu hız her zaman doğru bilginin iletilmesi anlamına gelmemektedir. Dahası savaş, doğal afet ve seçim gibi dönemlerde sosyal medyada dezenformasyonun son derece yoğunlaştığı görülmekte, gerçek ve kurgu arasındaki çizgi bulanıklaşarak toplumun en temel haklarından olan doğru haber alma hakkı sekteye uğramaktadır. Bu çalışmada da sosyal medya, dezenformasyon ve sahte/yalan haber ilişkisi üzerinde durularak 14 Mayıs Genel Seçim sürecinde ortaya çıkan yalan haberler içerik analize tabi tutulmuş, analiz edilen 125 haberden 118’inin yanlış olduğu ortaya çıkmıştır. En fazla rastlanan dezenformasyon türü ise hatalı ilişkilendirme olarak saptanmıştır.
Anahtar Kelimeler
Yalan Haber Dezenformasyon Sosyal Medya 2023 Genel Seçimleri.
Kaynakça
- Akyüz, S. S. (2020). Yanlış bilgi salgını: COVID-19 salgını döneminde Türkiye'de dolaşıma giren sahte haberler. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi(34), 422-444. doi:https://doi.org/10.31123/akil.779920
- Akyüz, S. S., Gülnar, B., & Kazaz, M. (2021). Yeni medyada haber güvenilirliği sorunu: Üniversite öğrencilerinin sahte/yalan haberlere yönelik doğrulama refleksleri. Opus International Journal of Society Researches, 17(36), 2816-2840. doi:https://doi.org/10.26466/opus.838464
- Allcott, H., & Gentzkow, M. (2017). Social media and fake news in the 2016 election. Journal of economic perspectives, 31(2), 211-236. doi:DOI: 10.1257/jep.31.2.211
- Alpay, Y. (2017). Yalanın siyaseti. Destek Publishing and Media Group.
- Aydın , A. F. (2020). Post-truth dönemde sosyal medyada dezenformasyon: Covid-19 (yeni koronavirüs) pandemi süreci. Asya Studies, 4(12), 76-90. doi:https://doi.org/10.31455/asya.740420
- Binark , M., & Löker, K. (2011). Sivil toplum örgütleri için bilişim rehberi. STGM.
- Binark, F., & Bayraktutan, G. (2013). Ayın karanlık yüzü yeni medya ve etik. Kalkedon Yayınları.
- Bozkurt, F. (2021). Covıd-19 pandemi sürecindeki sahte ve yalan haberlerin bir getirisi: İnfodeminin Türkiye bağlamında incelenmesi. Uluslararası Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, 4(7), 135-151.
- Dezenformasyonla Mücadele Merkezi. (2023). DMM. 2 Aralık 2023 tarihinde https://www.dmm.gov.tr/#dmm-ne-yapar adresinden erişilmiştir.
- Elitaş, T. (2022). Dijital manipülasyon ‘deepfake’ teknolojisi ve olmayanın inandırıcılığı. Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(49), 113-128.
- Eraslan, L. (2020). Sosyal medya ve algı yönetimi (Genişletişmiş 2. b.). Anı Yayıncılık.
- Erkan, G., & Ayhan, A. (2018). Siyasal iletişimde dezenformasyon ve sosyal medya: Bir doğrulama platformu olarak teyit. org. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi(29), 202-223. doi:https://doi.org/10.31123/akil.458933
- Eyüboğlu, E., & Kodak, D. (2023). İnfodemi ve dijital kamusal alan: Afet dönemi özelinde bir araştırma. TRT Akademi, 8(18), 528-551. doi:https://doi.org/10.37679/trta.1277312
- İletişim Başkanlığı. (2022, 5 Ağustos). İletişim Başkanlığı bünyesinde Dezenformasyonla Mücadele Merkezi oluşturuldu. 2 Aralık 2023 tarihinde https://www.iletisim.gov.tr/turkce/haberler/detay/iletisim-baskanligi-bunyesinde-dezenformasyonla-mucadele-merkezi-olusturuldu adresinden erişilmiştir.
- Kaplan, A. M., & Haenlein , M. (2010). Users of the world, unite! The challenges and opportunities of social media. Business Horizons, 53(1), 59-68. doi:http://dx.doi.org/10.1016/j.bushor.2009.09.003
- Karagöz, K. (2018). Post truth çağında yayıncılığın geleceği. TRT Akademi, 3(6), 678-708. Kavaklı, N. (2019). Yalan haberle mücadele ve internet teyit/doğrulama platformları. Erciyes İletişim Dergisi, 6(1), 663-682. doi:https://doi.org/10.17680/erciyesiletisim.453398
- Kılıç, D., & İspir, N. B. (2020). Sosyal medyada haber içeriklerine güven ve kullanıcı motivasyonları. Anadolu Üniversitesi İletişim Bilimleri Fakültesi Uluslararası Hakemli Dergisi, 28(1), 269-288.
- Kiraz, E. (2019). Sosyal medya ve algi yönetimi: İngiltere'nin brexit sürecinde sosyal medya dezenformasyonu. Paradoks Ekonomi Sosyoloji ve Politika Dergisi, 15(1), 1-16.
- Kocabay Şener , N. (2018). “Doğruluk kontrol merkezi” ve “yalan haber” kavramlarına ilişkin içeriklerin medyada yansımasının araştırılması. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi(29), 355-373. doi:https://doi.org/10.31123/akil.454397
- Lazer, D. M., Baum, M. A., Benkler, Y., Berinsky, A. J., Greenhill, K. M., Menczer, F., & .. &. (2018). The science of fake news. Science, 359(6380), 1094-1096. doi:10.1126/science.aao2998.
- Narin, B. (2018). Kişiselleştirilmiş çevrimiçi haber akışının yankı odası etkisi, filtre balonu ve siberbalkanizasyon kavramları çerçevesinde incelenmesi. Selçuk İletişim, 11(2), 232-251. doi:https://doi.org/10.18094/josc.340471
- Neuendorf , K. A. (2002). The content analysis guidebook. Sage. Oxford Languages. (2016). World of the year 2016. 25 Ekim 2023 tarihinde https://languages.oup.com/word-of-the-year/2016/ adresinden erişilmiştir.
- Pennycook, G., & Rand, D. G. (2021). The psychology of fake news. Trends in Cognitive Sciences, 25(5), 388-402. doi:https://doi.org/10.1016/j.tics.2021.02.007
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Gazetecilik, İletişim Çalışmaları, Yeni Medya |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 31 Aralık 2023 |
| Gönderilme Tarihi | 29 Kasım 2023 |
| Kabul Tarihi | 18 Aralık 2023 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023Cilt: 5 Sayı: 2 |
